کمتر فیلسوفی‌ست که آثار-اش در میان کسانی که عادت به مطالعه‌ی آثار فلسفی ندارند محبوب باشد و شوپنهاور یکی از این فیلسوفان است. نثر سلیس شوپنهاور و دغدغه‌های زمینی‌اش دست در دست هم می‌گذارند و برای ایرانِ امروز، که مردمان‌اش کمتر امید در دل دارند و با سختی‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، آثار شوپنهاور را به آثاری محبوب تبدیل می‌کنند.
اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که اگر خوانندگان آثار شوپنهاور به‌دنبال آشنایی‌ای ژرف با فلسفه‌ی شوپنهاور هستند نباید دل‌خوش به مطالعه‌ی سطحی یک سری آثار سطحی باشند، بل می‌باید به‌طور اصولی برای درک و فهم فلسفه‌ی شوپنهاور اقدام کنند.
شوربختانه در بازار کتاب، مترجمی سودجو که همواره نشان داده حوصله‌ی ترجمه‌ی آثار سترگ را ندارد و صرفاً دل خوش دارد به ترجمه‌ی بخش‌هایی بسیار کم از کتاب‌های اصلی فیلسوفان، شوپنهاور را هم وارد این قضیه کرده و یک سری کتاب به‌دردنخور و سطحی و سبک را با تعداد صفحاتی کم و با قیمتی بالا از ناشری که همواره کار-اش همین بوده روانه‌ی بازار کرده‌است. خواننده‌ی ناآشنایی که تا کنون شوپنهاور نخوانده پس از خرید این کتاب‌ها و مطالعه‌ی آن‌ها گمان‌اش بر این می‌رود که آثار شوپنهاور همین اند و شوپنهاور به همین سان می‌نوشته و خلاصه کلیات و جزئیات افکار شوپنهاور همین‌ها هستند که در این کتاب‌های سطحی آمده‌اند. گناه جلوه‌دادن شوپنهاور با چنین تصویری بیش از همه بر دوش آن مترجم است.
به هر صورت، آن‌چه که در ادامه می‌آید معرفی آثاری‌ست در بازار کتاب ایران که گمان می‌رود مطالعه‌ی آن‌ها راه را برای درک و فهم فلسفه‌ی شوپنهاور به‌خوبی باز می‌کند. در نظر داشته باشید که این آثار تماماً از نگاه نویسنده‌ی این سطور مناسب هستند و ممکن است کسی دیگر آن‌ها را مناسب نداند. همچنین توصیه می‌شود اگر قرار است به مطالعه‌ی این آثار بپردازید، بر طبق ترتیبی که همین نوشتار توصیه می‌کند پیش بروید.
بهترین آثار برای آشنایی با فلسفه‌ی شوپنهاور
————————————————————-
1- بخش شوپنهاور در کتاب تاریخ فلسفه‌ی دورانت
نخستین بخشی که برای غور در آثار شوپنهاور باید بخوانید، قسمتی از کتاب تاریخ فلسفه‌ی ویل دورانت است. دورانت در این کتاب حدود 40 صفحه را به شوپنهاور پرداخته و ازآن‌جاکه بسیار ساده نوشته و به برخی از مهم‌ترین عناصر در فلسفه‌ی شوپنهاور نیز به‌خوبی پرداخته، بهتر است نخستین گام‌تان برای آشنایی با فلسفه و آثار شوپنهاور مطالعه‌ی این بخش از کتاب ویل دورانت باشد.
این کتاب ویل دورانت توسط زنده‌یاد عباس خویی در دهه‌ی 30 ترجمه شده و اکنون در بازار قابل‌دسترسی است. نسخه‌ی pdf آن را نیز می‌توانید تهیه کنید و در کل مشکلی از بابت دسترسی به کتاب وجود ندارد.
2- بخش شوپنهاور کتاب فلاسفه‌ی بزرگ اثر مگی
کتاب فلاسفه‌ی بزرگ کتابی کلاسیک از برایان مگی است که بیش از 20 سال پیش توسط استاد عزت‌الله فولادوند به فارسی برگردانده شده. در این کتاب با فلسفه‌دانان متعددی در مورد فلاسفه‌ی بزرگ غرب صحبت می‌شود. در مورد شوپنهاور، مگی با کاپلستون بحث می‌کند و گفتگوی آن‌ها در این کتاب آمده‌است.
این بخش از این کتاب برای کسانی که به دنبال آشنایی با فلسفه‌ی شوپنهاور هستند مناسب است و می‌تواند در آغاز راه کارگشا باشد.
3- بخش شوپنهاور کتاب سیر حکمت در اروپا اثر فروغی
کتاب سیر حکمت در اروپا نوشته‌ی زنده‌یاد محمدعلی فروغی نخستین کتاب تاریخ فلسفه‌ی غرب است که در تاریخ ایران نگاشته یا ترجمه می‌شود.
در این کتاب هم صفحاتی به فلسفه‌ی شوپنهاور اختصاص داده شده که البته بحث‌های آن خیلی عمیق نیستند ولی برای آغاز راه می‌توانند مناسب باشند.
4- بخش شوپنهاور در تاریخ فلسفه‌ی کاپلستون
پس از آن که با دقت بخش شوپنهاور تاریخ فلسفه‌ی ویل دورانت را مطالعه کردید، به سراغ بخش شوپنهاور تاریخ فلسفه‌ی کاپلستون بیایید. کاپلستون در کتاب مشهور خود با عنوان تاریخ فلسفه، درجلد هفتم تحت عنوان «از فیشته تا نیچه»، صفحاتی را به فلسفه‌ی شوپنهاور اختصاص داده است. آن‌چه که کاپلستون در این کتاب نوشته خواندنی است، چه آن که از میان فلاسفه‌ی غرب کاپلستون تخصص زیادی در فلسفه‌ی شوپنهاور داشت و حتی کتابی مجزا در شرح فلسفه‌ی شوپنهاور نیز نگاشته بود.
این جلد از کتاب کاپلستون با ترجمه‌ی شیوای داریوش آشوری در دسترس است و پیشنهاد می‌شود که حتماً برای آشنایی با فلسفه‌ی شوپنهاور مطالعه شود.
5- کتاب شوپنهاور (متافیزیک و هنر) اثر مایکل تنر
پس از مطالعه‌ی بخش‌هایی که از کتاب‌های نام‌برده آوردم، نوبت به آن رسیده که کتابی سبک و کم‌حجم ولی اختصاصی به فلسفه‌ی شوپنهاور را مطالعه کنید. این کتاب با نام «شوپنهاور (متافیزیک و هنر)» کتابی است که در واقع عضوی از سلسله‌ای از کتاب‌های دیگر راجع‌به فیلسوفان است.
این کتاب حدود 70 صفحه است و ترجمه‌ی آن را جناب اکبر معصوم‌بیگی بر عهده داشته. با مطالعه‌ی این کتاب به‌خوبی با کلیت فلسفه‌ی شوپنهاور آشنا خواهید شد. برتری این کتاب نسبت به 4 بخش قبلی در این است که تمرکز زیادی روی زیباشناسی شوپنهاور داشته است، موردی که در فلسفه‌ی شوپنهاور از اهمیتی بالا برخوردار است. جالب آن که حدود یک‌چهارم کتاب اصلی شوپنهاور، یعنی جهان همچون اراده و تصور، به هنر اختصاص داده شده و در سایر کتاب‌های شوپنهاور نیز مقالات زیادی در باب هنر وجود دارند.
6- کتاب شوپنهاور اثر آر.راج سینگ
ششمین کتاب از فهرست ما در مورد بهترین کتاب‌ها در راستای غور در آثار شوپنهاور کتابی‌ست که باوجود حجم کم، بسیاری از کلیدی‌ترین عناصر در اندیشه‌ی شوپنهاور را بیان می‌کند.
بدون‌تردید این کتاب باید قبل از آن که مشغول مطالعه‌ی کتاب‌های اصلی شوپنهاور شوید مطالعه شود. تمرکز نویسنده‌ی کتاب روی کتاب اصلی شوپنهاور، یعنی جهان همچون اراده و تصور، است اما در حین بحث گریزهایی هم به کتاب متعلقات و ملحقات شوپنهاور و مقالات آن می‌زند.
نویسنده در این کتاب چندان در مورد متافیزیک شوپنهاور بحث نمی‌کند و خیلی سریع‌تر از آن‌چه که باید از این موضوع گذر می‌کند، ولی درعین‌حال تمرکز او روی بحث شوپنهاور در باب هنر و همچنین استدلال‌های شوپنهاور در باب بدبینی بسیار خوب و راضی‌کننده است.
این کتاب با ترجمه‌ی مهدی قنبری توسط انتشارات علمی‌فرهنگی در 223 صفحه منتشر شده‌است.
7- کتاب شوپنهاور اثر جولیان یانگ
جولیان یانگ به فلسفه‌ی قاره‌ای بسیار علاقه‌مند است و چندی پیش یکی از کتاب‌های او یعنی «فلسفه‌ی قاره‌ای و معنای زندگی» هم در همین وبسایت منتشر شد. همان کتاب هم بحث‌هایی در باب شوپنهاور دارد، اما کتابی که در فهرست ما برای آشنایی با شوپنهاور معرفی می‌شود کتابی است که نام آن ساده و بی‌آلایش است: شوپنهاور.
جالب آن که سال‌ها پیش از آن که یانگ کتاب «شوپنهاور» را بنویسد کتابی دیگر در راستای شرح فلسفه‌ی شوپنهاور نوشته با نام Willing and Unwilling که می‌توان آن را اراده‌ورزی و نااراده‌ورزی ترجمه کرد. این کتاب مربوط به سال 1987 است، این در حالی است که کتاب «شوپنهاور» نوشته‌ی یانگ در سال 2005 منتشر شده است.
کتاب «شوپنهاور» را جناب حسن امیری‌آرا به فارسی برگردانده و بسیار هم کتاب خوبی است. یانگ نگارش سلیس و ساده‌ای دارد، لیکن به‌سادگی از بحث‌های فلسفی فلاسفه نمی‌گذرد. در کتاب «شوپنهاور» نیز او بحث‌های زیادی در باب متافیزیک شوپنهاور می‌کند و خصوصاً به‌خوبی به این مسأله وارد می‌شود که آیا «اراده» در نظر شوپنهاور همان «شئ‌فی‌نفسه» است یا خیر. این موضوع بسیار مهم است، چرا که در بسیاری از کتاب‌های ابتدایی که در باب فلسفه‌ی شوپنهاور نگاشته شده‌اند، اراده و شئ‌فی‌نفسه را به سادگی در فلسفه‌ی شوپنهاور یکی دانسته‌اند، این در حالی است که چنین نیست و اگرچه شوپنهاور جوان به صراحت بارها این دو را یکی دانسته، شوپنهاور پخته و سالخورده در جلد دوم جهان همچون اراده و تصور به سادگی این دو را به جای هم به کار نمی‌گیرد.
به هر صورت، جز بحث متافیزیک، یانگ در کتاب‌اش به خوبی به بحث‌های شوپنهاور در باب هنر نیز پرداخته و همچنین بدبینی از نگاه شوپنهاور و راه‌های رستگاری از نظرگاه او را نیز مورد بحث قرار داده است.
در کل در این مرحله اگر به سراغ این کتاب بیایید و آن را با دقت و به‌خوبی مطالعه کنید با جنبه‌های متعدد فلسفه‌ی شوپنهاور آشنا خواهید شد. پس از مطالعه‌ی این کتاب‌ها است که به خوبی راه برای آن که به مطالعه‌ی آثار شوپنهاور بپردازید باز شده‌است.
این کتاب توسط حسن‌امیری‌آرا ترجمه شده و نشر ققنوس آن را چاپ و منتشر کرده‌است. برای تهیه‌ی آن راه دشواری در پیش ندارید.
8- کتاب ریشه‌ی چهارگان اصل دلیل کافی
پس از آن که با هم مروری بر یک سری از کتاب‌هایی که در راستای معرفی فلسفه‌ی شوپنهاور نگاشته شده‌اند داشتیم، نوبت به معرفی آثار خود شوپنهاور رسیده است. در این مرحله با مطالعه‌ی کتاب‌هایی که در بالا نام برده شدند، به‌خوبی با کلیت فلسفه‌ی شوپنهاور آشنا شده‌اید و نوبت به آن رسیده که مطالعه‌ی خود آثار شوپنهاور را آغاز کنید.
نخستین کتاب شوپنهاور که باید مطالعه شود کتاب «ریشه‌ی چهارگان اصل دلیل کافی» است که جناب رضا ولی‌یاری آن را به فارسی برگردانده. البته این برگردان از نسخه‌ی انگلیسی صورت گرفته، اما کاملاً اعتمادکردنی است.
این کتاب را می‌توان در واقع فصل نخست کتاب جهان همچون اراده و تصور دانست، چه آن که خود شوپنهاور نیز در کتاب اصلی‌اش به این ماجرا اذعان می‌کند که برای درک درست کتاب اصلی باید ابتدا رساله‌ی دوران جوانی او یعنی همین کتاب ریشه‌ی چهارگان اصل دلیل کافی مطالعه شود و چون شوپنهاور آن را پیش‌تر نگاشته دیگر محتوای آن را در کتاب جهان همچون اراده و تصور نیاورده و فرض را بر این گذاشته که مخاطب کتاب جهان همچون اراده و تصور، این کتاب ریشه‌ی چهارگان را مطالعه کرده‌است.
این کتاب ریشه‌ی چهارگان در واقع رساله‌ی دکترای شوپنهاور بوده و بیانگر عقیده‌ی پایه‌ای شوپنهاور در متافیزیک است: یعنی اصل دلیل کافی.
اصل دلیل کافی از نظرگاه شوپنهاور چهار صورت دارد و فقط هم در دنیای پدیداری وجود دارد و بنابراین برای فراپدیدار از جمله «اراده» صادق نیست.
در این کتاب صورت‌های چهارگانه‌ی اصل دلیل کافی توضیح داده می‌شوند و همچنین کلیت بحث شوپنهاور در باب ماده و علیت نیز وجود دارد.
این کتاب را نشر مرکز روانه‌ی بازار کرده و به‌سادگی قابل‌تهیه است. برای دانستن بیشتر در باب کتاب ریشه چهارگان اصل دلیل کافی روی لینک کلیک کنید.
9- کتاب جهان همچون اراده و تصور
پس از آن که کتاب ریشه‌ی چهارگان اصل دلیل کافی به‌خوبی مطالعه شد، نوبت به مطالعه‌ی کتاب اصلی شوپنهاور یعنی جهان همچون اراده و تصور می‌رسد، کتابی که زحمت ترجمه‌ی آن را هم رضا ولی‌یاری کشیده‌است.
این کتاب را شوپنهاور در سی‌سالگی نوشته، ولی تا پایان عمر دو ویرایش دیگر از آن منتشر کرده که دارای اضافاتی به مباحث دوران جوانی هستند. بحث‌های شوپنهاور در باب اراده، بدبینی فلسفی، رد ماتریالیسم و رئالیسم، اهمیت هنر، چگونگی رستگاری، بحث در باب مرگ و پس از مرگ، بحث در باب عشق و بسیاری موضوعات دیگر در همین کتاب وجود دارند.
یک پیوست تقریباً 70 صفحه‌ای هم در نقد فلسفه‌ی کانت در این کتاب هست که خود شوپنهاور تأکید زیادی روی مطالعه‌ی آن دارد.
با مطالعه‌ی این کتاب خواهید دید که شوپنهاور از علوم مختلف [از جمله زیست‌شناسی، جانورشناسی، شیمی، فیزیک و فلسفه‌ی شرق] برای بنیان‌نهادن پایه‌های فلسفه‌اش استفاده کرده است.
این کتاب هم توسط نشر مرکز روانه‌ی بازار شده و به‌سادگی قابل‌تهیه است، هرچند که متأسفانه قیمت آن زیاد است ولی ارزش خرید دارد.
10- کتاب شوپنهاور اثر پاتریک گاردینر
تا اینجای کار، چندین کتاب در راستای آشنایی با آثار شوپنهاور مطالعه کرده‌اید و پس از آن هم کتاب اصلی شوپنهاور به همراه کتاب مقدمه‌اش [یعنی ریشه‌ی چهارگان اصل دلیل کافی] را مطالعه کرده‌اید و بنابراین در این مرحله کلی از افکار شوپنهاور را می‌دانید.
برای آن که دانسته‌های‌تان در باب شوپنهاور در ذهن‌تان تثبیت شوند، بهتر است کتابی دیگر در راستای معرفی فلسفه‌ی شوپنهاور مطالعه کنید. کتاب «شوپنهاور» اثر پاتریک گاردینر را هم جناب رضا ولی‌یاری به فارسی برگردانده‌اند و اتفاقاً کتاب بسیار خوبی است.
این کتاب نثر خشکی دارد و تمام‌کردن آن مقداری به حوصله نیاز دارد، اما بحث‌های کتاب در باب متافیزیک شوپنهاور، شناخت‌شناسی او و همچنین هنر بسیار راضی‌کننده و عالی اند و حتماً باید آن را پس از مطالعه‌ی آثار اصلی شوپنهاور مطالعه کنید.
این کتاب نیز توسط نشر مرکز روانه‌ی بازار شده و قیمت متناسبی هم دارد.
11- کتاب در باب حکمت زندگی
کتاب درباب حکمت زندگی در واقع یکی از بخش‌های کتاب «متعلقات و ملحقات» است که به‌صورت جداگانه توسط جناب محمد مبشری به فارسی برگردانده شده است. این کتاب زمانی ترجمه و منتشر شد که شوپنهاور هنوز در ایران جا نیفتاده بود و بسیاری از کتاب‌هایی که در حال حاضر در مورد او نوشته و ترجمه شده‌اند در بازار ایران وجود نداشتند.
در باب حکمت زندگی کتابی‌ست که شوپنهاور در سال‌های پایانی عمر-اش نگاشته و حاوی پندهای او برای داشتن زندگی‌ای بهتر در این جهان پر از درد و رنج است.
ازآن‌جا که کتاب «متعلقات و ملحقات» شوپنهاور توسط رضا ولی‌یاری ترجمه شده، این بخش را در خود ندارد، باید قبل از آن که به سمت کتاب متعلقات و ملحقات بروید این کتاب درباب حکمت زندگی را مطالعه کنید.
این کتاب توسط نشر نیلوفر به بازار عرضه شده است.
12- کتاب متعلقات و ملحقات
این کتاب حاوی مقالات شوپنهاور در باب موضوعات مختلف است و همانطور که در بالا هم اشاره کردم کتاب درباب حکمت زندگی هم جزئی از همین کتاب است که البته در ایران به صورت جداگانه چاپ شده است.
کتاب متعلقات و ملحقات مقالاتی پیرامون موضوعات مختلف دارد و جالب آن که شهرت شوپنهاور در زمان زنده‌بودن‌اش هم به همین کتاب وابسته بوده. در واقع کتاب جهان همچون اراده و تصور در آلمان آن زمان کتابی مشهور نبود تا آن که متعلقات و ملحقات نوشته و منتشر شد. پس از نگارش همین کتاب بود که دانشگاهیان و غیردانشگاهیان به شوپنهاور روی آوردند و کتاب اصلی‌اش را هم مورد توجه قرار دادند.
این کتاب در 585 صفحه توسط نشر مرکز روانه‌ی بازار شده‌است. متأسفانه چاپ جدید این کتاب قیمتی بسیار بالا دارد.
13- کتاب راهنمای شوپنهاور
این کتاب راهنمای شوپنهاور حاوی مقالات متعدد در باب جنبه‌های مختلف فلسفه‌ی شوپنهاور است. در این کتاب بحث‌هایی در باب «شوپنهاور و خود»، «شوپنهاور و شناخت»، «ریشه‌ی چهارگان»، «تأثیر اندیشه‌ی شرقی بر آموزه‌ی شئ‌فی‌نفسه‌ی شوپنهاور»، «منظور دقیق شوپنهاور از اخلاق»، «شوپنهاور و مرگ»، «بدبینی شوپنهاور»، «شوپنهاور، اراده و ناخودآگاه» و کلی موضوع دیگر وجود دارند.
در کل این کتاب بسیار کتاب خوبی برای آشنایی با جنبه‌های مختلف فلسفه‌ی شوپنهاور است. وقتی که کتاب‌های فوق را مطالعه کردید به سراغ این کتاب بیایید تا هم مروری بر کتاب‌های فوق باشد و هم آشنایی با جنبه‌های مختلف فلسفه‌ی شوپنهاور از نظرگاهی دیگر.
این کتاب توسط رضا ولی‌یاری ترجمه شده و نشر مرکز آن را چاپ و روانه‌ی بازار کرده‌است.
14- کتاب دو مسئله‌ی بنیادین اخلاق
شوپنهاور در دورانی که هنوز شهرت‌اش را به دست نیاورده، برای جاهای مختلف دو مقاله می‌نویسد. یکی مربوط به آزادی اراده و دیگری مربوط به اخلاق. این دو مقاله بعدها تحت یک کتاب واحد با نام «دو مسئله‌ی بنیادین اخلاق» منتشر می‌شوند. جالب آن که کتاب آزادی اراده‌ی شوپنهاور جایزه هم می‌گیرد.
خوشبختانه این کتاب را هم جناب ولی‌یاری به فارسی برگردانده‌اند. در مرحله‌ی چهاردهم خوب است که این کتاب را بخوانید و با بحث‌های شوپنهاور در باب آزادی اراده و اخلاق بیشتر درگیر شوید؛ البته عمده‌ی این بحث‌ها در کتاب اصلی شوپنهاور یعنی جهان همچون اراده و تصور ریشه دارند.
این کتاب را هم نشر مرکز چاپ و منتشر کرده‌است.
15- کتاب فلسفه‌ی شوپنهاور اثر برایان مگی
آخرین کتاب فهرست ما کتابی حجیم از برایان مگی است که این کتاب هم خوشبختانه توسط جناب ولی‌یاری برگردانده شده است. این کتاب در 600 صفحه جنبه‌های مختلف فلسفه‌ی شوپنهاور را دربرمی‌گیرد و خوب است اگر آن را در پایان سلسله‌مطالعات‌تان در باب آثار شوپنهاور قرار دهید؛ یعنی جایی‌که به خوبی با فلسفه‌ی شوپنهاور آشنا شده‌اید و نیاز به بحث و تحلیل بیشتر در باب فلسفه‌ی او دارید.
این کتاب هم توسط نشر مرکز چاپ و منتشر شده که متأسفانه چاپ جدید آن قیمت زیادی به خود گرفته است، قیمتی که واقعاً می‌شد کمتر از این حرف‌ها باشد.
چند نکته
————————————–
سعی من در این نوشتار معرفی کتاب‌هایی بود که به فارسی برگردانده شده‌اند، وگرنه کتاب‌های زیادی هستند که به زبان انگلیسی یا سایر زبان‌ها وجود دارند و می‌توانند گزینه‌هایی مناسب برای آشنایی با آثار شوپنهاور باشند.
دوم آن که کتاب‌هایی که در بالا معرفی شدند کتاب‌هایی اند که از نگاه نویسنده‌ی این سطور گزینه‌هایی مناسب برای آشنایی با فلسفه‌ی شوپنهاور هستند. اگر کتابی در این فهرست وجود ندارد یا آن را مطالعه کرده‌ام و بسیار سطحی دیده‌ام و لایق آن ندیده‌ام که در این نوشتار باشد یا آن که آن را مطالعه نکرده‌ام. فی‌المثل کتاب واژه‌نامه‌ی تاریخی شوپنهاور می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای مطالعه باشد، اما چون آن را مطالعه نکرده‌ام نمی‌توانم حکم قطعی در باب آن دهم. این وضعیت برای کتاب فلسفه‌ی شوپنهاور اثر زنده‌یاد ابوالقاسم ذاکرزاده نیز صادق است.
در آخر آن که کتاب «شوپنهاور و نیچه» اثر گئورگ زیمل کتابی بسیار خوب برای غور در اندیشه‌های نیچه و شوپنهاور است. این کتاب را در فهرستی که برای آثار نیچه معرفی کردم آوردم، اما برای فهرست فعلی نیاوردم.
خودتان می‌توانید تشخیص دهید که این کتاب دشوار را در کدام مرحله مطالعه کنید، هرچند که پیشنهاد-ام این است که در مرحله‌ی آخر به سمت مطالعه‌ی این کتاب بروید. این کتاب با ترجمه‌ی خوب خانم شهناز مسمی‌پرست و توسط نشر علم چاپ و منتشر شده‌است.
****************
در آخر از شما دعوت می‌کنم نظرات‌تان در باب این فهرست را از طریق قسمت نظرات با من در میان بگذارید. هر انتقاد یا پیشنهادی دارید را خوشحال می‌شوم در قسمت نظرات بنویسید.
