بهترین نقاشی‌های سبک امپرسیونیسم | شاهکارهای امپرسیونیستیِ تاریخ

در سال‌های پایانی قرن نوزدهم بود که هنرمندان به‌تدریج شروع به گسستن از اصول آکادمیک هنر کردند و درصدد برآمدند تا شیوه‌ای نو برای بیان احساسات‌شان ابداع کنند. این هنرمندان که عمدتاً در پاریس زندگی می‌کردند به این نتیجه رسیدند که رعایت تام‌وتمام قواعد نقاشی کلاسیک از جمله پرداختن بیش‌ازاندازه به جزئیات و واقع‌نمایی، پرسپکتیو مهندسی‌شده و کومپوزیسیون متقارن موانعی قابل‌توجه برای بیان آن‌چه قصد بروزش را در قالب نقاشی داشتند هستند و درنتیجه از پیروی از این اصول سرپیچی کردند. کامی پیسارو، کلود مونه، پل سزان و آگوست رنوار از نقاشان مشهور این جنبش بودند که آثارشان کمی بعد از شکل‌گیری به‌نام سبک نقاشی امپرسیونیسم شناخته شد.

نقاشی‌های امپرسیونیست‌ها مثل بسیاری از جنبش‌های نوآورانه و آوانگارد در هنر ابتدا با انتقادهای تند هنرمندان، منتقدان و عموم مواجه شدند، اما کمی بعد طرف‌داران بسیاری پیدا کردند، تا جایی که اصول‌شان وارد سایر هنرها از جمله موسیقی، سینما و عکاسی هم شدند. در این نوشتار نگاهی خواهیم داشت به معروف‌ترین شاهکارهای نقاشی امپرسیونیسم که البته بیشترشان آثار هنرمندان این سبک در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم اند، اما پیش از آن مروری مختصر بر چیستی سبک امپرسیونیسم در نقاشی و ویژگی‌های آن خواهیم داشت.

نقاشی امپرسیونیسم چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

همان‌طور که اشاره کردم سبک امپرسیونیسم در نقاشی در اواخر قرن نوزدهم در فرانسه شکل گرفت. نقاشان این سبک علیه رئالیسم غالب بر نقاشی تا پیش از آن دوران، دست از تلاش برای هرچه طبیعی‌تر جلوه‌دادن سوژه برداشتند و این تا حد زیادی تحت‌تأثیر ابداع دوربین عکاسی بود. امپرسیونیست‌ها سعی کردند با مطالعه و بررسی دقیق تأثیرات نور طبیعی بر سوژه و استفاده از رنگ‌های روشن، خلاف نقاشان پیش از خود، آثاری درخشان خلق کنند و در آثارشان چندان خبری از سایه‌روشن‌های ایجادشده در نور مصنوعی کارگاه نقاشی نیست.

در نقاشی سبک امپرسیونیسم تلاش بر این است که احساس یک نظر به سوژه به بیننده منتقل شود و این مستلزم سرعت بیشتر در نقاشی و بی‌توجهی به جزئیات فاقد اهمیت است. بسیاری از نقاشی‌های امپرسیونیستی با ضربات متعدد و منقطع قلمو خلق شده‌اند و در بسیاری از آن‌ها رنگ‌ها به‌جای ترکیب‌شدن روی پالت با کنارهم‌آمدن روی بوم جلوه‌ی موردنظر نقاش را ایجاد کرده‌اند. این طرز استفاده از قلمو و رنگ‌ها باعث شده در بیشتر نقاشی‌های امپرسیونیستی شاهد خطوط جداکننده‌ی اجزای مختلف نقاشی نباشیم و عناصر موجود در تابلو مرز دقیق و روشنی با هم نداشته باشند و این خود حالتی مبهم به تابلو می‌بخشد.

برای آشنایی بیشتر با سبک نقاشی امپرسیونیسم و تفاوت آن با سبک نقاشی اکسپرسیونیسم می‌توانید به نوشته‌ی زیر مراجعه کنید:

تفاوت امپرسیونیسم و اکسپرسیونیسم در نقاشی

معروف‌ترین نقاشی‌های سبک امپرسیونیسم

نقاشان متعددی روی به استفاده از روش‌های امپرسیونیست‌ها در نقاشی آورده‌اند و آثار زیادی با این سبک خلق شده‌اند. در ادامه نگاهی به معروف‌ترین آثار نقاشی امپرسیونیسم خواهیم داشت، با این توضیح که فهرست زیر شامل بخش محدودی از نقاشی‌های این سبک است و قطعاً نمی‌توان در نوشته‌ای مختصر تمامی این آثار زیبا و ارزشمند را معرفی کرد.

1- امپرسیون، طلوع آفتاب (Impression soleil levant) اثر کلود مونه

امپرسیون، طلوع آفتاب در سال 1873 توسط یکی از نقاشان سرشناس امپرسیونیست، کلود مونه، با استفاده از رنگ‌روغن روی بوم خلق شده است. نام سبک امپرسیونیسم از سوی لوییس لروی منتقد هنری براساس نام همین اثر بر کارهای مونه و هنرمندانی که به سبک او نقاشی می‌کردند اطلاق شد.

در این نقاشی بندری به‌نام لوآور، زادگاه مونه در شمال فرانسه به‌تصویر کشیده شده است. مونه مجموعه‌ای شش‌گانه را با موضوع همین بندر با سبک خاص خودش تصویر کرده است. در این تابلو حالت ابهام، تأثیر نور طبیعی بر دریا، ضربات کوتاه و فاقد نظم قلمو، عدم استفاده از خطوط واضح در مرز عناصر تابلو و بسیاری از دیگر ویژگی‌های نقاشی‌های امپرسیونیستی به‌چشم می‌خورند.

گفته می‌شود این تابلو که پس از جنگ پروس و فرانسه و البته شکست فرانسه کشیده شده، تصویری‌ست که مونه قصد داشته از فرانسه‌ی آرمانی بازسازی‌شده پس از جنگ به مخاطب نشان ‌دهد.

 این نقاشی یک بار در سال 1985 به‌سرقت رفت، اما در سال 1990 به موزه بارگردانده شد و اکنون در موزه‌ی مارموتان مونه در پاریس نگهداری می‌شود.

2- بار فولی برژه (A Bar at the Folies-Bergère) اثر ادوارد مانه

ادوارد مانه تابلوی بار فولی برژه را در سال 1882 یعنی یک سال پیش از مرگ‌اش کشید و بسیاری آن را آخرین تابلوی قابل‌توجه مانه به‌شمار می‌آورند. مانه در تابلوی بار فولی لرژه دختری را در «تالار پاریس» به‌تصویر کشیده که در نگاه اول مقابل مخاطب ایستاده و به او می‌نگرد، اما با کمی دقت می‌بینیم که در سمت راست و بالای تابلو آینه‌ای قرار گرفته و در آن بازتاب تصویر مردی مشاهده می‌شود که دختر درحال پذیرایی از اوست و درواقع نگاه دختر نه به مخاطب که به آن مرد است. این تابلوی مانه از این نظر شباهت بسیاری به تابلوی «لاس منیناس» اثر دیگو ولاسکز دارد.

بسیاری از منتقدان بر این باورند که مانه از نظر پرسپکتیو در این تابلو دچار اشتباه شده و بعضی دیگر با بازسازی دقیق این صحنه نشان داده‌اند که قرارگیری دو شخص با این نسبت ممکن است. افراد بسیاری، از جمله میشل فوکو، پیرامون این تابلو اظهارنظر کرده‌اند و از آن در بسیاری از آثار هنرهای نمایشی و تجسمی الهام گرفته شده است.

تابلوی بار فولی برژه یکی از معروف‌ترین آثار نقاشی امپرسیونیسم با رنگ‌روغن روی بوم کشیده شده و در اصل متعلق به امانوئل شابریه، آهنگساز فرانسوی از دوستان نزدیک مانه است، اما اکنون در گالری کورتولد در لندن نگهداری می‌شود.

3- رقص در مولن دو لا گالت (Le Bal au Moulin de la Galette) اثر پیتر آگوست رنوار

پیتر آگوست رنوار علاقه‌ی بسیاری به کشیدن بانوان جوان و صحنه‌هایی از زندگی روزمره‌ی مردم فرانسه داشت و تابلوی رقص در مولن دو لا گالت که لحظه‌ای از زندگی عادی مردم پاریس در اواخر سده‌ی نوزدهم را به‌تصویر کشیده یکی از بهترین آثار او با این مضامین است. این تابلوی رنوار از گران‌قیمت‌ترین تابلوهای نقاشی جهان است و زمانی تقریباً هم‌قیمت با تابلوی «دکتر گاشه» اثر ونسان ونگوگ به یک کلکسیونر فروخته شد، کلکسیونری که قصد داشت این دو تابلو را همزمان با مرگ‌اش نابود کند، که خوشبختانه به‌علت ورشکستگی آن‌ها را از دست داد.

توجه دقیق به بازتاب نور، نبود مرز مشخص بین عناصر تابلو و توجه‌نکردن به جزئیات به‌خوبی در این تابلوی رنوار دیده می‌شوند. تابلوی رقص در مولن دو لا گالت با رنگ‌روغن روی بوم کشیده شده و اکنون در موزه‌ی اورسی در پاریس نگهداری می‌شود.

4- نیلوفرهای آبی (Water Lilies یا Nymphéas) اثر کلود مونه

مونه طی سی سال آخر زندگی خود یعنی از حدود سال 1900 به بعد، درحالی‌که با بیماری آب‌مروارید دست‌به‌گریبان بود و در روستایی در ژیورنی در غرب پاریس زندگی می‌کرد، مجموعه‌ای شامل حدود 250 نقاشی از برکه‌ی نیلوفرهای آبی که در باغی در نزدیکی محل زندگی‌اش قرار داشت خلق کرد. استفاده‌ی خلاقانه، بی‌توجهی به جزئیات و ضربات منقطع قلم‌مو از جمله ویژگی‌های نقاشی‌های امپرسیونیستی هستند که در این مجموعه به‌وضوح دیده می‌شوند.

5- ناهار در چمنزار (Le Déjeuner sur l’herbe) اثر ادوارد مانه

تصویر سانسور شده‌است.

ادوارد مانه تابلوی ناهار در چمنزار را در سال 1863 با رنگ‌روغن روی بوم خلق کرد. تابلوی ناهار در چمنزار در نمایشگاه معروف امپرسیونیست‌ها در تالار ردشدگان به‌نمایش درآمد و از آن‌جا که در آن زمان قواعد اجتماعی جامعه‌ی فرانسه را زیر پا گذاشته بود با انتقادهای تندی مواجه شد.

مانه با خلق تابلوی ناهار در چمنزار تبدیل به یکی از پیشگامان تأکید بر احساسات شخصی هنرمند در نقاشی، فارغ از عرف جامعه، شد. امیل زولا از جمله افرادی بود که این اثر مانه را بسیار ستود و آن را بهترین اثر او دانست. تابلوی ناهار در چمنزار یکی از معروف‌ترین آثار نقاشی امپرسیونیسم است و اکنون در موزه‌ی اورسی پاریس نگهداری می‌شود.

6- ابسنت (L’Absinthe‎) اثر ادگار دگا

تابلوی ابسنت ادگار دگا هم درست مثل تابلوی ناهار در چمنزار مانه از نظر محتوای اثر بسیار جنجال‌برانگیز بوده و با انتقادهای بسیار مواجه شده است. در این نقاشی زنی در کنار مردی ظاهراً مست تصویر شده و با توجه به این‌که در آن زمان حضور زنان در چنین اماکنی خلاف عرف و غیراخلاقی دانسته می‌شده، منتقدان این اثر را مخرب و ناخوشایند تلقی کردند. بعضی از منتقدان مجموعه‌ی عناصر این تابلو، از جمله حالت غم‌زده‌ی چهره‌ی زن را نمادی از عزلت، انزوا و زندگی بی‌روح مردم پاریس ناشی از پیشرفت سریع زندگی شهری در آن زمان می‌دانند.

جالب است بدانید الن آندره (Ellen Andrée) یکی از هنرپیشه‌های مشهور آن زمان مدل زن نقاشی‌شده در تابلو و مارسلین دسبوتین (Marcellin Desboutin) نقاش و نویسنده هم مدل مرد نقاشی‌شده در این نقاشی هستند. تابلوی ابسنت در سال 1876 با رنگ‌روغن روی بوم کشیده شده و درحال‌حاضر در موزه‌ی اورسی پاریس نگهداری می‌شود.

7- پل بویلدیو روآن در هوای بارانی (Pont Boieldieu in Rouen, Rainy Weather) اثر کامی پیسارو

پل بویلدیو روآن در هوای بارانی نمونه‌ای از بهترین آثار امپرسیونیستی کامی پیسارو و مربوط به زمان اقامت او در منطقه‌ی روآن است. پیسارو در این دوران بعد از تجربه‌ی سبک‌های مختلف نقاشی، از امپرسیونیسم تا پست‌امپرسیونیسم و پوینتیلیسم، بار دیگر به امپرسیونیسم بازگشت و این بار موضوع نقاشی‌های خود را به مناطق صنعتی پاریس و زندگی مدرن شهری اختصاص داد. تابلوی بویلدیو روآن در هوای بارانی چشم‌اندازی‌ست که پیسارو از پنجره‌ی اتاق خود در هتل داشته؛ او علاوه‌براین نقاشی، تابلوهایی با همین چشم‌انداز و در شرایط نور و آب‌وهوای متفاوت ترسیم کرده است.

نقاشی پل بویلدیو روآن در هوای بارانی کامی پیسارو یکی از بهترین آثار نقاشی امپرسیونیسم این هنرمند است و در سال 1896 با رنگ‌روغن روی بوم کشیده شده. این تابلو اکنون در گالری هنر اونتاریو در تورنتو نگهداری می‌شود.

8- پاریس، یک روز بارانی (Rue de Paris, temps de pluie) اثر گوستاو کایبوت

تابلوی پاریس، روز بارانی یا خیابان پاریس، روز بارانی یکی از بهترین آثار نقاشی امپرسیونیسم گوستاو کایبوت است. در این تابلو بیش از بسیاری از نقاشی‌های امپرسیونیستی شاهد پایبندی به اصول کلاسیک نقاشی از جمله واقع‌نمایی، توجه به جزئیات، استفاده از خطوط مشخص برای تعیین مرز اجزای اثر و استفاده از رنگ‌هایی با تن طبیعی هستیم. بسیاری از منتقدان تابلوی پاریس، روز بارانی را تصویری استادانه از زندگی شهری پاریس در اواخر سده‌ی نوزدهم میلادی می‌دانند و البته بسیاری انزوا و جداافتادگی انسان‌ها از یکدیگر در این اثر را نقد کرده‌اند.

تابلوی پاریس، یک روز بارانی در سال 1877 با رنگ‌روغن روی بوم کشیده شده و اکنون در مؤسسه‌ی هنر شیکاگو نگهداری می‌شود.

9- بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات (Un dimanche après-midi à l’Île de la Grande Jatte) اثر ژرژ سورا

ژرژ سورا تابلوی بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات در در اواخر عمر کوتاه خود و در 27 سالگی کشیده است؛ تابلویی که بسیاری آن را نقطه‌ی عطفی در دو سبک نقاشی امپرسیونیسم و پست‌امپرسیونیسم می‌دانند. ژرژ سورا علاقه‌ی خاصی به سوژه‌های روزمره و ترسیم زندگی معمولی مردم پاریس داشت و از سویی بر این باور بود که با استفاده از تکنیک پوینتیلیسم یا نقطه‌گذاری، یعنی ترسیم تابلو با کنارهم‌قراردادن رنگ‌ها به‌شکل نقطه‌ای در کنار هم و بدون ترکیب رنگ روی پالت می‌توان به نقاشی‌های درخشان‌تری دست پیدا کرد، چیزی که بسیاری از نقاشان امپرسیونیست در پی‌اش بودند.

یکی از نکات جالب بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات ابعاد بزرگ تابلو است. طول این تابلو بیش از 3 متر و عرض آن بیش از 2 متر است. ژرژ سورا این اثر را با رنگ‌روغن روی بوم کشیده و اکنون در مؤسسه‌ی هنر شیکاگو از آن نگهداری می‌شود.

10- رنده‌کاران یا کف‌ساب‌ها (Les raboteurs de parquet) اثر گوستاو کایبوت

بیشتر امپرسیونیست‌ها زندگی بوروژاهای فرانسه و تصاویری از زندگی شهری مدرن اواخر قرن نوزدهم را موضوع نقاشی‌های خود قرار دادند و تعداد نقاشی‌های امپرسیونیستی‌ای که به طبقه‌ی کارگر اختصاص داده شده باشد کم است. نقاشی رنده‌کاران گوستاو کایبوت نمونه‌ای از نقاشی‌های امپرسیونیستی با مضمون زندگی کارگران البته درحال کار روی یک ساختمان بوروژوایی است. کایبوت دو نقاشی با موضوع کف‌ساب‌ها، یکی در سال 1875 و دیگری یک سال بعد کشید و این آثا خلاف بسیاری از نقاشی‌های امپرسیونیستی با استقبال منتقدان و عموم مواجه شد.نقاشی رنده‌کاران یا کف‌ساب‌ها با رنگ‌روغن روی بوم کشیده شده و اکنون در موزه‌ی اورسی در پاریس نگهداری می‌شود.