واقعیت این است که هماره این پرسش را در ذهن دارم که این همه انسان که از پنجره‌ی آپارتمان‌ام از بالا به‌شان نگاه می‌کنم، چگونه می‌توانند بی آن‌که بفلسفند، بی‌آن‌که فکر کنند در باب آن‌که چه مسیری می‌باید از برای زیستن‌شان انتخاب کنند، این‌سان بسیاری چیزها را می‌خواهند و در باب بسیاری چیزها به‌سادگی تصمیم‌گیری می‌کنند؟ البته که فرض‌ام این نیست که همه می‌باید فیلسوف شوند و در باب هستی اندیشه کنند، بل لااقل می‌توانند به‌جای آن‌که وقت‌شان را صرف چیزهایی کنند که با هر معیاری بسنجی‌شان ارزش‌دار نیستند، اندکی از زمان‌شان را صرف مطالعه‌ی برترین کتاب‌های تاریخ کنند. در این راستا برای آن‌ها که جزو جماعتِ عاطل و باطل نیستند، در این نوشتار به معرفی معروف ترین رمان های جهان می‌پردازم. امید-ام این است که این نوشتار تا حدی راضی‌کننده باشد و خوانندگان نیز از برای تکمیل‌کردن این نوشتار، مواردی که فکر می‌کنند مناسب اند را در قسمت دیدگاهها به من معرفی کنند. البته که معرفی آن‌ها به درد خوانندگان این نوشتار نیز خواهد خورد.
معروف‌ترین برابر با بهترین نیست!
پیش از آن‌که به بحث اصلی‌مان بپردازم لازم است این نکته را اشاره‌وار در این متن بگنجانم که معروف‌ترین همیشه به‌معنی بهترین نیست. کما‌این‌که اکنون در دنیای بازیگری نیز بسیاری از بازیگران شهرتی فراگیر دارند، اما همه می‌دانیم که در محله‌مان، در دانشگاه‌مان و در هر مکان دیگر، کلی بازیگرِ بهتر وجود دارند که البته فرصتی از برای نشان‌دادن استعدادشان نداشته‌اند. همه می‌دانیم که در همین دنیای امروز کتاب‌های زیادی شهرت دارند، اما بهترین کار در قبال‌شان این است که به چیزی نگیریم‌شان و حتی یک ربع نیز صرف مطالعه‌شان نکنیم.
از همین رو باری دیگر تأکید می‌کنم که معروف ترین رمان های جهان فهرستی مجزا از بهترین رمان‌های جهان است. بنابراین اگر رمانی در ادامه‌ی این نوشتار دیدید که از نظرتان رمانی بسیار بی‌کیفیت آمد، بر من خرده نگیرید، چه‌آن‌که اصلاً خود من بیش از نیمی از رمان‌هایی که در ادامه می‌آیند را قبول ندارم و مطالعه‌شان را به دیگران توصیه نمی‌کنم؛ اما چه کنیم که بحث‌مان پیرامون رمان های معروف است و نه رمان های برتر!
معروف ترین رمان های جهان
سه نکته:
- ترتیب رمان‌هایی که در ادامه می‌آیند نه بر طبق برتری‌شان بر یکدیگر بل کاملاً تصادفی است.
- این نوشتار صرفاً معرفی کوتاهی از رمان های معروف جهان است و درصدد نقد، بررسی یا حتی ارائه‌ی خلاصه‌ای از کتاب‌ها نیستم.
- سوم آن‌که صرفاً رمان‌هایی معرفی می‌شوند که به فارسی برگردانده شده‌باشند:
1- کاندید اثر ولتر
ولتر به‌مثابه‌ی فیلسوفی مشهور در قرن هجدهم کتاب کاندید را نوشت و به‌نوعی ریشخندی زد بر آن‌چه که لایب‌نیتسِ آلمانی در باب «بهترین جهان ممکن» گفته بود. کتاب کاندید ماجرای جوانی به نام کاندید ر ا روایت می‌کند که با مصائب جهان روبه‌رو می‌شود، این در حالی است که در جوانی معلمی با نام پانگلوس داشته و همواره به او تأکید می‌کرده که این جهان پر از فرصت برای خوشبختی است.
کاندید را بارها ترجمه کرده‌اند، اما درحال‌حاضر ترجمه‌های آقایان افکاری و گودرزی می‌توانند مناسب‌تر از سایرین باشند.
2- دل تاریکی اثر جوزف کنراد
دل تاریکی [Heart of Darkness] از مشهورترین و ماندگارترین رمان های تاریخ است. جوزف کنراد در آخرین سال قرن نوزدهم این رمان را منتشر کرد، اما درعین‌آن‌که بیش از 120 سال از انتشار-اش می‌گذرد، هنوز هم داستان‌اش زنده است و با آن به‌سادگی می‌توان ارتباط برقرار کرد.
شرکتی فردی به‌نام مارلو را به قلب آفریقا برای انجام مأموریتی می‌فرستد، اما دراین‌بین مارلو به‌دنبال پیدا کردن شخصی به‌نام کورتس است، کورتسی که سال‌ها پیش از قلبِ اروپایِ مثلاً پیشرفته به آفریقا رفته تا مردمان قبیله‌ای و بدوی‌اش را به مسیحیت دعوت کند. کورتس اما نه‌تنها نتوانسته مردمان آن‌جا را به مسیحیت دعوت کند بل خود درگیر ماجراهایی شده که قطعاً دنبال‌کردن‌شان در رمان دل تاریکی بسیار جذاب و هیجان‌انگیز است. البته که این رمان صرفاً رمانی سرگرم‌کننده نیست بل ژرفای فلسفی دارد. فیلم اینک آخرالزمان از روی این رمان ساخته شده‌است.
این رمان سال‌ها پیش توسط صالح حسینی به فارسی برگردانده شد و قطعاً شایسته‌ی مطالعه است.
3- غرور و تعصب اثر جین آستین
غرور و تعصب [Pride and Prejudice] از دیگر رمان های معروف جهان است. جین آستین در قرن نوزدهم آن را نگاشته و چنان‌که در منابع آورده‌اند، او خود این رمان را بچه‌ی دلبند-اش می‌دانسته‌است. جالب آن‌که آستین زمانی که صرفاً 21 سال داشته این را نوشته، اما هیچ‌زمان چاپ‌اش نکرده‌اند. این چاپ‌نکردن برخی آثار و درعین‌حال مشهورشدن‌شان و البته ماندگارشدن‌شان نشان از آن دارد که بسیاری از ناشرها توانایی تشخیص آثار برتر را ندارند و عمدتاً نه آن‌که کارِ فرهنگی کرده باشند بل کارشان صرفاً اقتصادی و دلالی است.
این کتاب بارها به زبان فارسی برگردانده شده و جالب آن‌که همه از نامی که مترجمِ نخست این کتاب برگزیده استفاده کرده‌اند. درحال‌حاضر مشهورترین ترجمه‌ی این کتاب از آنِ آقای رضا رضایی است.
داستان رمان غرور و تعصب چندان ژرفای روانشناسی و فلسفی ندارد لیکن از لحاظ فرم بسیار دلچسب است. غرور و تعصب ماجرای دو خواهر با نام‌های جین و الیزابت است. آشنایی آن‌ها با دو مرد و نفرت الیزابت از دوست همسر جین – آقای دارسی – و سپس تغییر دیدگاه‌اش در باب او کلیت داستان را شامل می‌شود.
4- لولیتا اثر ولادیمیر ناباکوف
لولیتا یکی دیگر از رمان های معروف جهان است. این اثر را ولادیمیر ناباکوفِ روس به زبان انگلیسی نگاشت، لیکن خود بعدها به روسی ترجمه‌اش کرد. لولیتا افزون بر آن‌که یکی از معروف ترین رمان های جهان است، از جنجالی‌ترین رمان‌ها نیز محسوب می‌شود. رابطه‌ی جنجالی هامفرت با لولیتای 12 ساله بحث‌های زیادی را می‌تواند پیرامون اخلاق به بار آوَرَد. جالب آن‌که به‌واسطه‌ی لولیتای این رمانِ ناباکوف، در بسیاری مواقع در غرب اروپا به دخترانِ نوجوانی که زود به بلوغ رسیده‌اند و زودتر از معمول وارد دنیای روابط با جنس مختلف می‌شوند «لولیتا» می‌گویند.
این کتاب البته افزون بر آن‌که معنای‌اش عشق هامفرتِ مسن به لولیتای نوجوان است، تقابل آمریکا و اروپا را هم بحث می‌کند.
لولیتا را سال‌ها پیش ذبیح‌الله منصوری به فارسی برگردانده، لیکن همچون سایر کارهای آن زنده‌یاد، وفاداری‌ای به متن وجود نداشته، به‌تازگی اما خانم اکرم پدرام‌نیا ترجمه‌اش کرده و اکنون در دسترس است.
5- دون کیشوت اثر میگل سروانتس
اگر فهرستی از مشهورترین رمان‌های جهان تهیه شود و قرار باشد صرفاً 5 اثر در آن جای داده شوند، بی‌شک دون کیشوت در آن می‌باید باشد. البته دون کیشون مربوط به قرن هفدهم است و تفاوت‌هایی با رمان‌های مدرن دارد؛ اما به هر صورت از جاذب‌ترین و پسندیده‌ترین رمان‌های تاریخ است.
دون کیشوتِ ضعیف و نحیف رؤیاهای بسیاری در سر دارد. او بسیار کتاب می‌خوانَد و به شوالیه‌ها و زندگی‌شان علاقه پیدا می‌کند، تا این‌که روزی خود پای در جاده‌ی عمل می‌گذارد و به این ترتیب داستان رنگِ اصلی‌اش را می‌گیرد و شاهد ماجراهایی می‌شویم که در طی آن‌ها سروانتس خواهان گفتنِ بسیاری چیزهاست.
این کتاب را سال‌ها پیش محمدقاضی ترجمه کرده، لیکن ترجمه‌اش از نسخه‌ی اصلی نبوده‌است. در سال‌های اخیر، کیومرث پارسای که مسلط به زبان اسپانیایی است، ترجمه‌اش کرده و نام «دون کیخوته» روی آن گذاشته‌است.
6- آرزوهای بزرگ اثر چالرز دیکنز
آرزوهای بزرگ یکی دیگر از مشهورترین رمان‌های جهان است. این اثر را یکی از بهترین نویسندگان تاریخ – چالز دیکنز – نگاشته‌است. آرزوهای بزرگ یا توقعات بزرگ گفته می‌شود که خودزندگی‌نامه‌ای از سوی دیکنز بوده‌است. این کتاب در درون هم حالت خودزندگی‌نامه دارد و شخصی به نام «پیپ» ماجرای‌اش را از برای‌مان می‌گوید.
پیپ کودک است و نزد خواهر و شوهرخواهر-اش زندگی‌ای فقیرانه در روستا دارد، لیکن ابتدا با یک زندانی مواجه می‌شود و به او کمک می‌کند و پس از آن با پیردختری با نام دوشیزه هاوشیام آشنا می‌گردد. آشنایی‌اش با هاویشام و دختری به نام استلا که نزد این هاویشام است، محرک داستان اصلی است. پیپ به این استلا دل می‌بندد، اما هاویشام که از مردان عقده دارد درصدد است که عقده‌اش را به استلا منتقل کند تا از راه او بتواند از مردان انتقام جوید. اما این پایان قصه نیست بل آغاز-اش است. قابل‌ذکر است که همچون بسیاری از رمان‌های معروف دنیا، این رمان نیز جزئی از کلِ دوران‌اش است و ابزاری مناسب برای شناختنِ بیشترِ آن سده و آن محیط – که همان انگلیس باشد – است.
برگردان‌های زیادی از این کتاب به فارسی صورت گرفته‌است. محسن سلیمانی، ابراهیم یونسی، مهدی سحابی و عنایب شکیباپور ترجمه‌اش کرده‌اند؛ برگردان ابراهیم یونسی از انگلیسی و از نسخه‌ی کامل رمان بوده‌است.
7- برادران کارامازوف اثر فئودور داستایوفسکی
چه بحث پیرامون بهترین رمان‌های جهان باشد، چه پیرامون معروف ترین رمان های جهان، چه پیرامون رمان‌های فلسفی، در هر صورت لااقل یکی از رمان‌های داستایوفسکیِ استاد در آن فهرست وجود خواهد داشت. فهرست ما که پیرامون معروف ترین رمان های جهان است، حاوی 2 تا از رمان‌های مشهور داستایوفسکی است. یکی از این 2 رمان، برادران کارامازوف – آخرین اثر داستایوفسکی – است. این اثر از شاهکارهای تمامی دوران‌ها محسوب می‌شود. ماجراهای بین ایوان کارامازوف، دیمیتری کارامازوف، اسمردیاکف، پدرشان و البته از همه مهم‌تر آلیوشا به بهترین شکل تقابلِ نیهیلیسم روسی و ارتدوکس روسی را نشان‌مان می‌دهد. اگر این رمان را تا کنون نخوانده‌اید، پیشنهاد می‌کنم حتماً بخوانید-اش. ترجمه‌های بسیاری از آن شده، اما من شخصاً ترجمه‌ی آقای صالح حسینی را ترجیح می‌دهم.
8- جنگ و صلح اثر تولستوی | معروف ترین رمان های جهان
جنگ و صلح یکی دیگر از رمان های معروف جهان است. این اثر سترگ شاهکاری از لئو تولستوی – نویسنده‌ی روس – است. در طول حدود 150 سالی که از نگاشتن‌اش گذشته به زبان‌های مختلفی ترجمه شده و می‌توان گفت که ده‌ها میلیون انسان مطالعه‌اش کرده‌اند.
در سال 1869 این رمان مشهور تولستوی منتشر شده و جالب آن‌که حدود 600 شخصیت در این کتاب توصیف شده‌اند. برخی برآن اند که جنگ و صلح می‌تواند به‌مثابه‌ی منبعی عالی برای بررسی تاریخ سیاسی-اجتماعی روسیه‌ی قرن نوزدهم در تقابل با فرانسه‌ی ناپلئون باشد. البته این کلیتِ داستان است، جزئیات داستان پیرامون پنج خانواده‌ی اشرافی روس در اوایل قرن نوزدهم است. جنگ و صلح در سال‌های مختلف توسط افراد مختلفی به فارسی برگردانده شده، اما فکر می‌کنم ترجمه‌ی آقای سروش حبیبی – که مستقیم از روسی انجام گرفته‌است – ترجمه‌ی مناسب‌تری نسبت به دیگر ترجمه‌ها باشد.
9- قلعه‌ی حیوانات اثر جرج اورول
قلعه‌ی حیوانات اگر در جهان جزو 10 رمان مشهور نباشد، در ایران قطعاً جزو 10 رمان مشهور است. بسیاری از کسانی که تا کنون صرفاً دو یا سه رمان خوانده‌اند، نگاهی به این رمان داشته‌اند.
قلعه‌ی حیوانات یا مزرعه‌ی حیوانات رمانی کوتاه است و تِمی سوسیالیستی و ضدسرمایه‌داری دارد. خود اورول عقاید سوسیالیستی داشت و به‌شدت از سرمایه‌داری روی‌گردان بود.
این رمان اندکی پس از جنگ جهانی دوم منتشر شد، اما عمده‌ی شهرت‌اش در دهه‌ی 50 است – آن هم زمانی که در بریتانیا رسانه‌ها و کتاب‌ها همه علیه آلمانی‌ها بودند.
این رمانِ اورول، حکایت چند جانور اهلی است که درصدد برمی‌آیند صاحب مزرعه را از آن‌جا فراری داده و خود زمام امور را به دست گیرند. آرمان‌های آن‌ها آرمان‌هایی برابری‌خواهانه است، اما در این بین خوکی درصدد برمی‌آید که رهبری آن‌ها را به دست گیرد – خوکی که در عمل خلافِ آرمان‌ها عمل می‌کند.
در ایران این رمان را بیش از 15 نفر ترجمه کرده و به‌واسطه‌ی بیش از 15 انتشارات مختلف منتشر کرده‌اند!
10- موبی دیک اثر هرمان ملویل
موبی دیک یا نهنگ سفید از دیگر رمان‌های معروف دنیا است و همچون بسیاری از این رمان‌ها محصول قرن نوزدهم است. هرمان ملویل این شاهکار را نوشته و به‌واسطه‌ی آن نام‌اش را در تاریخ ادبیات ثبت کرده‌است.
موبی‌دیک در واقع نام یک وال سفید است که شخصی به نام اهب درصدد انتقام‌گرفتن از آن است. ما ماجرا را از زبان ملوان اسماعیل می‌خوانیم.
موبی‌دیک البته همچون خیلی از کتاب‌های مشهور تاریخ در سال‌های نخستِ پس از انتشار-اش مشهور نشد. این رمان سال‌ها پس از مرگ ملویل مشهور شد و تحسین‌ها را برانگیخت؛ در واقع ملویل خود زنده نبود تا ببیند که به‌چه‌سان امثال ویلیام فاکنر از رمان‌اش تعریف می‌کنند.
این رمان هم ترجمه‌های زیادی دارد، اما ترجمه‌ی آقای صالح حسینی از همه بهتر است.
11- به سوی فانوس دریایی اثر ویرجینیا وولف
ویرجینیا وولف یکی از مشهورترین رمان‌نویس‌های انگلیسی است و چند تا از رمان‌های‌اش از جمله مشهورترین رمان‌های تاریخ اند. به سوی فانوس دریایی یکی از این رمان‌ها است. از این اثر به‌مثابه‌ی یکی از بهترین آثار جریان سیال ذهن نام می‌برند.
داستان پیرامون خانواده‌ی رمزی است. در بخش نخست این داستان فوق‌العاده، شاهد آن هستیم که هر یک از اعضای خانواده می‌آیند و شرح‌حال‌شان را از زبان خودشان می‌گویند.
این رمان چند ترجمه دارد، اما ترجمه‌ی آقای صالح حسینی سلیس‌تر و دقیق‌تر است.
12- پیرمرد و دریا اثر ارنست همینگوی
همینگوی هم همچون ویرجینا ولف از مشهورترین رمان‌نویس‌های تاریخ است و برخی از رمان‌های‌اش بسیار مشهور اند. از میان آن‌ها بدون‌شک پیرمرد و دریا از همه مشهورتر است. تقابل پیرمردِ صیاد با نیزه‌ماهی‌ای که درصدد صید-اش است محور داستان همینگوی است. این رمان چندان بلند نیست و مطالعه‌اش خیلی زمان‌تان را نمی‌گیرد.
قابل‌ذکر است که بسیاری برآن اند که جایزه‌ی نوبل ادبیات که در سال 1954 به همینگوی داده شد، عمدتاً به‌واسطه‌ی این رمان بود. پیرمرد و دریا 1952 منتشر شد.
در ایران چند ترجمه از آن وجود دارد، اما مشهورترین ترجمه از آنِ زنده‌یاد نجف دریابندری است.
13- خشم و هیاهو اثر ویلیام فاکنر
خشم و هیاهو از دیگر معروف ترین رمان های معروف جهان است. این اثر مشهورترینِ آثار فاکنر محسوب می‌شود. سبک کتاب فوق‌العاده است و صرفِ سبک‌اش – نه محتوا – نقدهای مثبت بسیاری دریافت کرده‌است. داستان پیچیده است، چندین راوی دارد، ممکن است مقداری حوصله‌سربر باشد، اما در کل ارزش مطالعه دارد؛ کلیت داستان بر زمان جنگ داخلی آمریکا در اوایل قرن نوزدهم دلالت دارد.
این کتاب با ترجمه‌های آقایان بهمن شعله‌ور و صالح حسینی در ایران مشهور است.
14- جنایت و مکافات اثر فئودور داستایوفسکی
سعیام بر این است که در فهرست‌مان پیرامون مشهورترین رمان های جهان از هر نویسنده بیش از یک کتاب معرفی نکنم، اما چه می‌توان کرد وقتی نویسنده‌ای همچون داستایوفسکی چندین رمان مشهور دارد؟
جنایت و مکافات یکی دیگر از رمان‌های داستایوفسکی است که شهرت‌اش فراتر از زمان و مکان رفته‌است. این کتاب ماجرای راسکلنیکف را روایت می‌کند، کسی که فکر می‌کند می‌تواند بر خیر و شر چیره شود و از این رو پیرزنی را می‌کُشد، اما کشتنِ پیرزن همان و ماجراهای ذهنی و خارج‌ذهنیِ پس از آن همان!
کتاب را با ترجمه‌ی زنده‌یاد مهری آهی بخوانید.
15- دل سگ اثر میخائیل بولگاکف
حقیقتاً که دل سگ هم اثری مشهور هم اثری برجسته است. این رمان در دهه‌های نخستِ قرن بیستم نوشته و منتشر شد و پیرامون انقلاب روسیه است. در روسیه بسیار مشهور است، اما در کل جهان هم رمانی معروف محسوب می‌شود. دو ترجمه از آن در ایران وجود دارد: یکی ترجمه‌ی مهدی غبرایی و دیگری ترجمه‌ی آبتین گلکار. آقای گلکار از روسی ترجمه‌اش کرده‌است.
16- محاکمه اثر فرانتس کافکا
محاکمه از بهترین رمان‌هایی‌ست که خوانده‌ام. البته همچون چند رمان دیگرِ کافکا این هم ناتمام است، اما همچنان ارزش مطالعه دارد. این رمان روایت‌گر شخصی با نام ک. است که به‌یک‌باره به او اعلام می‌کنند متهم است و می‌باید در دادگاه‌ها حضور پیدا کند. حضور او در دستگاهی بوروکراتیک و البته مشخص‌نشدن گناه‌اش از عناصر شاخص رمان هستند.
چندین ترجمه از آن به فارسی وجود دارد، اما برگردان‌های زنده‌یاد اعلم و علی‌اصغر حداد از همه مشهورتر اند.
17- آناکارنینا از تولستوی
آناکارنینا یکی دیگر از مشهورترین رمان‌های جهان است. لئو تولستوی با این اثر و جنگ‌وصلح نام‌اش را در دنیای ادبیات جاودان ساخته‌است. آناکارنینا در طی تاریخ اسقبال خوبی از-اش شده و چندین فیلم هم از روی‌اش ساخته‌اند. در ایران هم 5 یا 6 ترجمه از آن وجود دارند.
آناکارنینا ماجرای دختری به نام آنا است که با مردی افسر رابطه‌ای خارج از ازدواج دارد، رابطه‌ای که برای روسیه‌ی آن زمان رابطه‌ای خارج از عرف محسوب می‌شده‌است. این رابطه اما جنجال‌هایی در پی دارد که همین جنجال‌هاست که داستان را پیش می‌بَرَد. بحث‌های زیادی پیرامون عشق، میهن‌پرستی، ایمان و مقولات سترگ دیگر در آناکارنینا وجود دارند. رمان به‌شدت خواندنی است.
چنان‌که گفتم چندین ترجمه از آن شده، اما شاید بهتر باشد ترجمه‌ی آقای سروش حبیبی را بخوانید.
18- قصر از کافکا
قصر یکی دیگر از بهترین رمان‌های کافکا و درعین‌حال از معروف ترین رمان های جهان است. قصر حکایت شخصی به نام ک. است که می‌خواهد وارد قصری مرموز شود، اما هیچ نمی‌تواند. هر بار به طریقی مانع از ورود-اش می‌شوند.
قصر رمانی مرموز و درعین‌حال بسیار زیبا و فلسفی است. پیشنهاد می‌کنم حتماً مطالعه‌اش کنید. چندین ترجمه از آن شده اما ترجمه‌های آقایان اعلم و حداد از سایرین بهتر اند.
19- گتسبی بزرگ اثر اسکات‌فیتز‌جرالد
فیتزجرالد نویسنده‌ای قهار بود و چندین اثر فوق‌العاده دارد، اما مشهورترین اثر-اش گتسبی بزرگ است که البته فیلم‌اش را هم ساخته‌اند و فیلم‌اش هم بسیار مشهور است.
نیک کراوی از غرب آمریکا به شرق می‌رود. با سکونت‌اش در آن منطقه با شخصی به نام گتسبی آشنا می‌شود. این گتسبیِ قصه بسیار پول‌دار است و هرازگاهی مهمانی‌های پروپیمانی برگزار می‌کند. در این بین، و در آن نزدیکی، نیک کراوی با خانمی با نام «دیزی» و همسر-اش «تام» آشنا می‌شود. نیک کراوی از این مهمانی‌های گتسبی هیچ خوش‌اش نمی‌آید، تا این که یک شب به مهمانی می‌رود و می‌بیند آنقدر هم که فکر می‌کرد بد نیست. روزی گتسبی به او – یعنی کراوی – می‌گوید که مهمانی‌های‌اش به سبب این است که روزی دیزی به یکی از آن‌ها بیاید، چراکه گتسبی بسیار به دیزی علاقه دارد. اما تام همسر دیزی می‌فهمد که گتسبی به خانم‌اش چشم دارد، از این رو درصدد برمی‌آید که بفهمد این گتسبی از کجا این همه پول آورده‌است. تحقیقات‌اش او را به این‌جا سوق می‌دهند که گتسبی قاچاقچی مواد مخدر است. ماجرای داستان این‌جا پیچیده می‌شود.
گتسبی بزرگ را چندین بار ترجمه کرده‌اند. من با ترجمه‌ی قدیمی کریم امامی مطالعه‌اش کردم و انصافاً هم ترجمه‌ی خوبی‌ست.
20- سرخ و سیاه اثر استاندال
استاندال از معدود رمان‌نویسان موردعلاقه‌ی نیچه بود. او رمان‌هایی حرفه‌ای سطح‌بالا نگاشته، اما از میان‌شان سرخ و سیاه از همه مشهورتر است. سرخ و سیاه روایت‌گر روایتِ شخصیتی واقعی به‌نام آنتوان برته است که البته در رمان با نام ژولین سورل معرفی می‌شود. این برته هوشی سرشار داشته و کشیشی در دوران نوجوانی برته این هوش را تشخیص داده‌است. او را به مدرسه‌ی علوم دینی برده اما فهمیده این برته مال این قصه‌ها نیست. برته از مدرسه‌ی علوم دینی بیرون آمده و معلم خانگی بچه‌های آقایی با نام موسیو شده‌است.
از قضا با خانم موسیو رابطه برقرار کرده و مدتی بعد دوباره به سر-اش زده که به مدرسه‌ی علوم دینی برود، این بار اما مدرسه‌ای دیگر. باری دیگر اخراج‌اش کرده‌اند و پس از آن باز هم معلم خانگی شده و باز هم با زن خانه ارتباط برقرار کرده و این بار اخراج‌اش کرده‌اند. این‌جاست که به سر-اش زده که از همه‌شان انتقام بگیرد.
سرخ و سیاه استاندال را – به‌مثابه‌ی یکی از معروف ترین رمان های جهان – چندین بار ترجمه کرده‌اند؛ بد نیست ترجمه‌ی آقای مهدی سحابی را مطالعه کنید.
21- میدل مارچ اثر جرج الیوت
جرج نامی مردانه است، اما نویسنده‌ی کتاب میدل مارچ زن است. او در قرن نوزدهم در انگلیس تصمیم گرفت که نامی مردانه از برای خود انتخاب کند. این به دلیل آن نبود که زن‌ها در آن زمان حق نوشتن نداشتند، چه‌آن‌که جین آستین که در بالا به او اشاره کردم یا خواهران برونته هم زن بودند، اما احتمالاً به سبب آن بوده که مردان برای نگاشتن کتاب‌های غیررمان و خصوصاً فلسفی اقبال بیشتری داشته‌اند. جرج الیوت فقط رمان‌نویس نبود، او فلسفه می‌دانست، تاریخ می‌خواند. گفته می‌شود برخی از کتاب‌های هگلی‌های چپِ قرن نوزدهم آلمان را به انگلیسی برگردانده‌است.
میدل مارچ یکی از آثار جرج الیوت است، اما می‌توان آن را مشهورترین اثر-اش دانست. میدل مارچ نام شهری است که جرج الیوت چند خانواده از آن را انتخاب کرده و به شرح ماجراهای‌شان می‌پردازد. در واقع خواننده با مطالعه‌ی این کتاب به صورت موازی با ماجراهای چند زوج و خانواده آشنا می‌شود. روانشناسی شخصیت‌های قصه بسیار چشمگیر است.
میدل مارچ را می‌توانید با ترجمه‌ی آقای رضا رضایی که در دهه‌ی اخیر مشغول برگردان آثار نویسندگان زنِ قرن نوزدهم انگلیس است تهیه کنید.
22- تهوع اثر سارتر
سارتر فیلسوف بود، فیلسوفی حرفه‌ای. یعنی این نبود که حالا کنار رمان‌های‌اش قدری هم کتاب فلسفی بخواند تا آثار-اش خیلی سطحی نشود، نه او فیلسوف بود. این نظر البته برخلاف نظر بسیاری از ادبیان و فلاسفه‌ی بریتانیایی قرن بیستم است. آن‌ها سارتر را صرفاً یک ادیب می‌دانستند. واقعاً بسیار جای تعجب است که چطور آن‌ها چشم‌شان را روی کتاب هستی و نیستی یا نقد خرد دیالکتیکی می‌بستند. درست است که هستی و نیستی در بسیاری قسمت‌های‌اش بازنویسی کتاب هستی و زمان هایدگر است، اما عقاید ناب سارتر در این کتاب هم کم نیستند. آگاهی پیشاتأملی، سؤنیت، تقابل هستی در خود و هستی برای خود، معضلات هستی برای دیگری، سه اکستاز زمان، بحث در باب خدا و بسیاری موارد دیگر در هستی و نیستی به چشم می‌خورند.
به هر صورت، رمان تهوع از مشهورترین رمان‌های جهان و یکی از بهترین رمان‌های فلسفی است. سارتر بسیاری از عقاید-اش در کتاب هستی و نیستی را در این رمان تهوع آورده‌است، خصوصاً «زیادی‌بودن چیزهای اطراف» که موجب تهوع روکانتن می‌شوند. این کتاب عالی را حتماً مطالعه کنید. ترجمه‌ی آقای اعلم گزینه‌ی مناسبی است.
23- بیگانه اثر آلبر کامو
مشهورترین اثر آلبر کامو نویسنده‌ی فرانسوی قرن بیستم همین کتاب بیگانه است. قضیه‌ای که برای سارتر برقرار است برای کامو هم برقرار بوده، یعنی این‌که بسیاری او را نه فیلسوف که صرفاً یک رمان‌نویس خوانده و دانسته‌اند. من نمی‌توانم از فیلسوف‌بودن کامو – برخلاف سارتر – دفاع کنم، اما به‌واقع او در دانشگاه فلسفه خواند و البته که کتاب اسطوره‌ی سیزیف‌اش کتابی فلسفی است، هرچند که ژرفای بسیاری ندارد.
بیگانه ماجرای مردی به نام مورسو است که به قول کامو درگیر «پوچ» است. ابتدای قصه عربی را می‌کُشد و به زندان‌اش می‌برند. این کتاب چندین بار به فارسی ترجمه شده، من ترجمه‌ی خانم لیلی گلستان را بیشتر پسندیدم.
24- بینوایان اثر ویکتو هوگو
مشهورترین اثر ویکتور هوگو یکی دیگر از معروف ترین رمان های جهان است. بینوایان در قرن نوزدهم نوشته و منتشر شده و در این مدت واقعاً به خوبی از آن استقبال شده‌است. بینوایان موضوعات متعددی را شامل می‌شود. فلسفه‌ی اخلاق، بحث پیرامون قانون، تقابل فقر و ثروت، عشق و تاریخ فلسفه از جمله موضوعاتی هستند که در رمان بینوایان پیرامون‌شان بحث می‌شود.
ژان‌وال‌ژان و کوزت دو تا از شخصیت‌های معروف و تاریخی این رمان اند. ابتدای داستان ژان‌وال‌ژانِ فقیر به‌سبب دزدیدن قرص نان زندان می‌افتد و هر بار فرار می‌کند و دستگیر می‌شود تا این‌که 19 سال زندان‌اش طول می‌کشد. پس از آزادی از زندان، اسقفی پناه‌اش می‌دهد، اما ظروف نقره‌ای اسقف را می‌دزدد. ژان‌وال‌ژان را دوباره دستگیر می‌کنند و اسقف را هم می‌آورند، اما اسقف می‌گوید که او ظروف را نزدیده‌است. درعوضِ بخشش‌اش چیزی از ژان‌وال‌ژان می‌خواهد.
رمان بارها به فارسی ترجمه شده‌است و اتفاقاً از نخستین رمان‌هایی است که به فارسی ترجمه‌شان کرده‌اند. ترجمه‌های آقایان پارسای و مجلسی می‌توانند گزینه‌هایی مناسب باشند.
25- صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز
گابریل گارسیا مارکز از آن‌هاست که تاریخ دوست‌شان داشته‌است. او و آثار-اش در نیمه‌ی دوم قرن بیستم سرآمدان ادبیات بودند. بسیار محبوب بود و بزرگ‌ترین شخصیت‌های سیاسی ابایی از ابراز علاقه به او نداشتند. کار به جایی رسیده بود که عده‌ای از مردم کلمبیا – سرزمین مادری گابریل گارسیا مارکز – خواهان رییس‌جمهور‌شدن‌اش بودند که البته او نپذیرفت.
مارکز چندین رمان نگاشته، اما کیست که انکار کند رمان صد سال تنهایی مشهورترین و محبوب‌ترین رمان اوست؟ صد سال تنهایی در دهه‌ی 60 قرن بیستم نوشته و منتشر شده، اما هنوز هم ترجمه‌هایی جدید از آن در زبان‌های مختلف منتشر می‌شود. بسیاری برآن اند که صد سال تنهاییِ مارکز نخستین کتابی است که در سبک رئالیسم جادویی نگاشته‌شده و بنابراین می‌باید مارکز را مبدع سبک رئالیسم جادویی بدانیم. سبکی که در آن عناصری از واقعیت دنیای زیسته‌مان هست، لیکن گاه عناصری غیرمعمول با سبکی متفاوت به چشم می‌خورند.
این اثر را بارها به فارسی برگردانده‌اند، اما مشهورترین برگردان فارسی آن مربوط به برگردان زنده‌یاد بهمن فرزانه است.
26- مادام بوواری اثر گوستاو فلوبر
مادام بوواری یکی دیگر از معروف ترین رمان های جهان است. این اثر نیز محصول قرن نوزدهم است و یکی از بهترین نویسندگان تاریخ یعنی گوستاو فلوبر خلق‌اش کرده‌است. اِما بوواری و شارل بوواری در دنیای واقعی مصداق‌شان بوده، اما در کل اثر فلوبر شاهکاری برای تاریخ ادبیات است. می‌گویند نوشتن‌اش 5 سال زمان برده و فلوبر با آن خو گرفته‌است.
چندین ترجمه از مادام بوواری به فارسی صورت گرفته که البته ترجمه‌ی مهدی سحابی بهتر از سایرین است.
27- سه تفنگدار اثر الکساندر دوما
باز هم رمانی از قرن نوزدهم و البته از نویسنده‌ای فرانسوی: الکساندر دوما. سه تفنگدار مشهورترین رمان دوما است و حکایت‌گر سه تا از تفنگداران لویی سیزدهم است. این‌ها با دارتیانِ جوان گروهی چهارنفره را تشکیل می‌دهند. مطالعه‌ی اثر افزون بر جذابیتِ ماجراهای این گروه چهارنفره برای آشنایی با فرانسه‌ی زمان لویی سیزدهم و لویی چهاردهم مناسب است. فیلم این کتاب را هم ساخته‌اند، هرچند که کتاب جذاب‌تر است. هیچ نظری پیرامون ترجمه‌ها ندارم جز آن‌که ترجمه‌ی آقای ذبیح‌الله منصوری 10 جلد است و این تأییدکننده‌ی این ماجرای رایج است که منصوری به اصل آثار وفادار نبوده‌است.
28- دور دنیا در هشتاد روز اثر ژول ورن
باز هم اثری قرن‌نوزدهمی از نویسنده‌ای فرانسوی در فهرست‌مان در باب مشهورترین رمان‌های جهان قرار دارد. رمان دور دنیا در هشتاد روز نوشته‌ی ژول ورن است و از نیمه‌های قرن نوزدهم که منتشر شده تا کنون همواره رمانی پرفروش بوده‌است.
شخصی به نام فوگ با دوستان‌اش شرط می‌بندد که در ازای n پوند دور دنیا را در 80 روز طی کند. در این بین او مظنون است به این که از یکی از بانک‌های انگلیس سرقت کرده و از این رو پلیسی را مأمور می‌کنند که زیر نظر-اش داشته باشد. او به همراه خدمتکار-اش و البته همان پلیس دور دنیا را می‌زند. در هر سرزمینی ماجرایی برای‌اش اتفاق می‌افتد و داستان به این شکل پیش می‌رود.
بارها این رمان مشهور را به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند. یکی از جدیدترین ترجمه‌ها ترجمه‌ی خانم غزاله ابراهیمی است. قدیمی‌ترین ترجمه هم مربوط به سال 1300 است. این ترجمه را محمدحسین فروغی پدر محمدعلی فروغی – نویسنده‌ی سیر حکمت در اروپا – انجام داده‌است.
29- بلندی‌های بادگیر
آخرین مورد از فهرست‌مان پیرامون مشهورترین رمان‌های جهان کتاب بلندی‌های بادگیر اثر یکی دیگر از نویسندگان زنِ قرن نوزدهم انگلیسی یعنی امیلی برونته است. امیلی، آن و شارلوت سه خواهر بودند که هر سه دستی در ادبیات و شعر داشتند. تراژدی این است که آن و امیلی حدود 30 سال و شارلوت حدود 40 سال عمر کرد! نکته‌ی جالب پیرامون بلندی‌های بادگیر این است که این رمان تنها رمانِ امیلی است، باقی آثار او شعر اند.
بلندی‌های بادگیر رمانی عاشقانه است، اما هیجان‌های زیادی دارد. این رمان بسیار مشهور است و به زبان‌های زیادی ترجمه شده‌است. در ایران هم ترجمه‌هایی متعدد از آن شده‌است. پیشنهاد می‌کنم ترجمه‌ی مهدی غبرایی را بخوانید.
30- در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته
نمی‌توان در مورد معروف ترین رمان های جهان صحبت کرد و نامی از رمان مشهور مارسل پروست یعنی “در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته” نیاورد. این رمان چندجلدی بی‌شک از نامدارترین رمان‌های تاریخ است و یکی از آثاری‌ست که با مطالعه‌شان می‌توان از خلاقیت نویسنده به وجد آمد. جالب است که رکورد طولانی‌ترین رمان جهان در دست همین اثر مارسل پروست است.
این رمان در 7 جلد به نگارش درآمده و جالب است که هر جلد عنوانی مجزا دارد و صرفاً به عناوین تکراری همچون «جلد پنجم»، «جلد ششم» و موارد این قبیل برای آن‌ها اکتفا نشده‌است. جالب‌‌تر این است که داستان این رمانِ مفصل چندان داستانی عمیق نیست و نباید با مطالعه‌اش انتظار داستانی سریالی را داشته‌باشید، در عوض می‌توانید از قدرت نگارش و به‌ویژه تحلیل صحنه‌های پروست لذت ببرید. همچنین این رمان مشهور با حال و هوای اجتماعی فرانسه در حدود 100 سال پیش آشنای‌تان می‌کند و البته که پر از ریزره‌کاری‌های فلسفی و روان‌شناسی‌ست.
سال‌هاست که این رمان با ترجمه‌ی مهدی سحابی در دسترس است و خوشبختانه ترجمه‌ی خوبی‌ست و از روی متن اصلی به عمل آمده‌است.
31- فرانکشتاین
احتمالاً رمان فرانکشتاین از مری شلی را مطالعه کرده‌اید و حتی اگر مطالعه‌اش نکرده‌باشید لااقل تاکنون نام‌اش به گوش‌تان خورده‌است. فیلم‌اش را هم ساخته‌اند و اتفاقاً تعداد فیلم‌ها و سریال‌هایی که از روی این رمان ساخته شده‌اند، به 30 می‌رسد.
این رمان قرن نوزدهمی، ماجرای جوانی به نام فرانکشتاین را برای‌مان می‌گوید که موجودی جدید خلق می‌کند، موجودی که به یک هیولا تبدیل می‌شود. فرانکشتاین از آن رمان‌هاست که به‌صورت نامه‌نگاری نگاشته شده‌اند و از این رو از چند منظر روایت می‌شود.
فرانکشتاین مری شلی را بارها به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند و ترجمه‌های متعددی از آن در دسترس است.
32- اولیس
اولیس رمانی از جیمز جویس است، رمانی که بی هیچ تردیدی از بهترین و معروف ترین رمان های جهان است و بعید است که روزی نامی از رمان آورده شود و اشاره‌ای به اولیس نشود. اولیس نماد رمان مدرن است و هر زمان که بخواهند از رمان مدرن نام ببرند، همین کتاب اولیس را مثال می‌زنند.
فرم و محتوا چنان در این کتاب با هم آمیخته‌اند که ترجمه‌ی کتاب به زبانی غیر از انگلیسی به امری بسیار دشوار تبدیل شده و حتی عده‌ای معتقد اند ترجمه‌ی این کتاب غیرممکن است؛ با این حال تا کنون چند ترجمه از این کتاب به فارسی صورت گرفته‌است. ترجمه‌ی آقای قدمی در سال‌های اخیر باوجودی‌که نقدهای بسیاری به آن شده، ترجمه‌ای قابلاعتناست.
اگر اهل رمان هستید و تا کنون اولیسِ جیمز جویس را مطالعه نکرده‌اید، قطعاً نباید خودتان را رمان‌خوانِ حرفه‌ای بدانید. این رمان زیبا را بخوانید و با ابعادی جدید از رمان‌نویسی آشنا شوید.
33- کنت مونت کریستو
در بالا به رمان مشهور سه تفنگدار از الکساندر دوما اشاره کردم، اما او رمان معروف دیگری هم دارد که نمی‌شود نام‌اش را نیاورد: کنت مونت کریستو.
کنت مونت کریستو ماجرای فران از زندان “ادمند دانتس” پس از 14 سال زندانی‌بودن را روایت می‌کند. روایتِ این رمان چندان عِلی نیست و در دنیایی با حال‌وهوایی دیگر می‌گذرد، اما بسیار جذاب است. جذابیتِ آن چنان است که چندین فیلم از روی آن ساخته‌اند.
34- آلیس در سرزمین عجایب
تا بحث در باب رمان‌هایی که فیلم‌شان را ساخته‌اند داغ است، اجازه دهید رمان «آلیس در سرزمین عجایب» را هم معرفی کنم. این رمان قرن‌نوزدهمی شاید از فیلم‌های‌اش کمتر مشهور باشد، اما بی‌شک از رمان‌های معروف است و نمی‌توان نام‌اش را نیاورد.
لوییس کارول، نویسنده‌ی آلیس در سرزمین عجایب، این رمان کودکانه را پیرامون دختری به نام آلیس نوشته‌است. آلیس در این رمان بر اساس تمایلات کودکانه‌اش در پی خرگوشی سفید می‌دود و از طریق سوراخی به درون زمین سفر می‌کند. او در زمین چیزهایی را می‌بیند که هیچ‌گاه تصورشان را هم نمی‌کرد.
جالب است که حدود 15 فیلم از روی این رمان ساخته شده و حدود 10 ترجمه‌ی فارسی از آن از دهه‌ی 30 تا کنون انجام شده‌است.
35- طاعون
در دوران شیوع کروناویروس در جهان، باری دیگر رمان طاعون از آلبر کامو – که پیرامون شیوع طاعون است – پر فروش شد. این رمان مشهور، اگرچه پیرامون شیوع طاعون است، عمدتاً از آن به‌مثابه‌ی رمانی پیرامون جنگ جهانی دوم یاد می‌کنند.
چند ترجمه از این رمان وجود دارند، یکی از آن‌ها مربوط به دهه‌ی 40 است و مابقی مربوط به سال‌های اخیر اند.
سخن پایانی پیرامون معروف ترین رمان های جهان
با هم در این نوشتار مروری بر 35 تا از معروف ترین رمان های جهان داشتیم. نکته این است که به تمامی رمان های معروف نمی‌توان در نوشتاری اینترنتی پرداخت و نوشتارمان صرفاً مشتی است نمونه‌ی خروار. چنان‌چه جای رمانی را خالی می‌دانید، لطفاً در قسمت نظرات نام آن را با ما و کاربران در میان بگذارید.
- همچنین بخوانید: بهترین رمان‌های فلسفی
