جهان در واقعیت پاندمی‌های زیادی را تجربه نکرده، اما متأسفانه یکی از این معدود موارد درست در دوران زندگی ما رخ داده است. شیوع بیماری کووید 19 یا همان کرونا باعث شده توجه بسیاری به‌سمت فیلم‌هایی معطوف شود که در این زمینه تولید شده‌اند، فیلم‌هایی که بنا به باور برخی حتی امروز ما را پیش‌تر پیش‌بینی کرده بوده‌اند. در این نوشتار می‌خواهم 10 تا از بهترین فیلم‌ها درباره‌ی شیوع بیماری‌های واگیردار را به شما معرفی کنم.
سینما و بیماری‌های واگیردار
شیوع بیماری‌های مسری از سال‌ها پیش مورد توجه فیلم‌نامه‌نویسان و کارگردانان بزرگ دنیا قرار گرفته و به سوژه‌ای برای بیان مفاهیم مختلف، از باورهای مذهبی گرفته تا معرفی یافته‌های علمی و پشت‌پرده‌ی سیاست، تبدیل شده است. درگذشته بیشتر این فیلم‌ها درباره‌ی شیوع بیماری‌هایی مانند طاعون، سل یا وبا بودند، اما از آن‌جا که بعضی از کارگردانان برای بیان داستان خود نیاز به بیماری‌ای پاندمیک (جهان‌گیر) و نه اپیدمیک، که تنها مختص یک منطقه‌ی محدود است، داشتند، به‌تدریج روی به سوی معرفی بیماری‌های جدید و جدی‌تری آوردند که بعضی واقعی و بعضی دیگر تخیلی بودند. فهرست زیر شامل 10 تا از بهترین فیلم‌ها درباره‌ی شیوع بیماری‌های ویروسی است.
1- شیوع [outbreak] – محصول 1995
فیلم شیوع به‌کارگردانی ولفگانگ پترسن روایت شیوع یک بیماری واگیردار ناشی از ویروسی به‌نام موتابا (Motaba) در سال 1967 در آفریقاست. با شیوع این بیماری در جنگل‌های آفریقا فرماندهان ارتش آمریکا برای جلوگیری از انتشار خبر این بیماری اردوگاه سربازانی که به این بیماری مبتلا شده بوده‌اند را نابود می‌کنند، اما شش سال بعد دوباره بیماری از طریق کارگاه مرکزی که در آن تحقیقات پزشکی روی حیوانات انجام می‌شده از طریق یک میمون که ناقل ویروس است به انسان منتقل می‌شود و باقی داستان درگیری‌های مسئولان شهر برای مقابله با این بیماری فراگیر مرگ‌بار است.
مورگان فردیمن، داستین هافمن و کوبا گودینگ جونیور از جمله بازیگران سرشناس این فیلم هستند که هر سه در طول فعالیت هنری خود برنده‌ی جایزه‌ی اسکار شده‌اند. این فیلم 127 دقیقه و به‌زبان انگلیسی است و در سال 1995 توسط کمپانی برادران وارنر منتشر شده. یکی از نکات جالب‌توجه درباره‌ی فیلم شیوع موفقیت آن در فروش گیشه است. فیلم با بودجه‌ی 50 میلیون دلاری تهیه شده، اما فروش گیشه‌ی آن نزدیک به 190 میلیون دلار بوده است.
2- شیوع [Contagion] – محصول سال 2011
شیوع یا سرایت به‌کارگردانی استیون سودربرگ از میان ده‌ها فیلم درباره‌ی شیوع بیماری‌های واگیردار بیش از همه به کرونا و شرایط کنونی ما شبیه است. شباهت داستان این فیلم با شرایط حال‌حاضر جهان به‌اندازه‌ای‌ست که برخی براین باور اند که شیوع کرونا قبلاً در آن پیش‌بینی شده بوده. داستان این فیلم درباره‌ی شیوع یک بیماری واگیردار با علائمی شبیه به کرونا و با راه‌های انتقال مشابه این بیماری است. در ابتدای داستان زنی به‌نام بث در هنگ‌کنگ به‌علت تماس با یک آشپز که خود بر اثر تماس با جسد یک خوک بیمار شده بیمار می‌شود و می‌میرد. بعد از مدت کوتاهی مسئولان به انتشار ویروس خطرناکی پی می‌برند که حدود 25 تا 30 درصد از جمعیت جهان را نابود می‌کند.
رفتار بعضی از شهروندان برای سوءاستفاده از موقعیت بحرانی برای فروش محصولاتی به‌عنوان درمان بیماری واگیردار شباهت زیادی به رفتار بعضی از افراد در ماه‌های اخیر در سراسر جهان دارد. یکی دیگر از شباهت‌های قابل‌توجه فیلم شیوع با بیماری کرونا این است که منشأ آن ترشحات دهان یک خفاش است. این خفاش به‌علت تخریب محیط زندگی‌اش توسط انسان به یک مزرعه‌ی پرورش خوک می‌رود و در آن‌جا قسمتی از یک موز را می‌خورد، موزی که توسط خوک ناقل بیماری به آشپز منتقل می‌شود و دست‌کم 26 میلیون انسان را تا پیش از ساخت واکسن می‌کشد.
ماریون کوتیار، مت دیمون، کیت وینسلت و لارنس فیشبرن از جمله بازیگران سرشناس فیلم هستند. این فیلم به‌زبان انگلیسی ساخته شده و در نسخه‌ی اصلی 106 دقیقه است.
3- قرنطینه [Quarantine] – محصول سال 2000
فیلم قرنطینه محصول سال 2000 به‌کارگردانی چاک باومن درباره‌ی اقدام یک گروه تروریستی برای انتشار یک ویروس آزمایشگاهی در جهان و تلاش رئیس جمهور آمریکا برای مقابله با این اتفاق است. این فیلم یک فیلم تلویزیونی‌ست که در آگوست سال 2000 در شبکه‌ی ABC آمریکا پخش شد. فیلم 96 دقیقه و به‌زبان انگلیسی است.
4- ویروس [Virus] – محصول سال 1980
فیلم ویروس براساس رمانی از ساکیو کوماتسو و به‌کارگردانی کینجی فوکاساکو یکی از کارگردانان برجسته‌ی ژاپنی ساخته شده است. ماجرای فیلم درباره‌ی پیدایش تصادفی یک ویروس خطرناک در آزمایشگاه است، ویروسی که تمامی ویروس‌ها و باکتری‌های دیگر را تقویت می‌کند و درنهایت منجر به مرگ تقریباً تمامی ساکنان زمین به‌غیر از بعضی از ساکنان قطب جنوب می‌شود، چرا که ویروس در دمای کمتر از منفی 10 درجه‌ی سانتی‌گراد غیرفعال می‌شود. نجات‌یافتگان از این ویروس سعی می‌کنند بار دیگر زندگی را از سر گیرند، اما اختلاف سیاسی بعضی از آن‌ها منجر به مرگ عده‌ی زیادی از همین معدود بازماندگان می‌شود.
فیلم ویروس از فیلم‌های پسارستاخیزی‌ست، یعنی فیلم‌هایی که در آن‌ها بشریت براثر یک اتفاق جهانی نابود شده و زندگی دوباره توسط عده‌ی کمی از انسان‌ها که بازمانده‌ی آن اتفاق هستند دوباره از سر گرفته می‌شود. سونی چیبا، جرج کندی و گلن فورد از جمله بازیگران سرشناسی هستند که در فیلم ویروس 1980 ایفای نقش کرده‌اند. نسخه‌ی اصلی فیلم 156 دقیقه و به‌زبان‌های انگلیسی و ژاپنی‌ست.
5- اپیدمیک [Epidemic] – محصول سال 1987
اپیدمیک محصول سال 1987 به‌کارگردانی لارس فون تریه از آن دسته فیلم‌هایی‌ست که موضوع یک بیماری اپدمیک را دستمایه‌ی بیان مفاهیم گسترده‌تری، نسبت به فقط یک رویداد پزشکی و مواجهه‌ی پزشکان با آن، کرده‌اند. کل داستان این فیلم در 5 روز اتفاق می‌افتد. در این 5 روز فیلمنامه‌ای که دو تا از کاراکترهای اصلی آن یعنی نیلز و لارس آن را نوشته‌اند به‌تدریج در زندگی واقعی نمود پیدا می‌کند، تا جایی که خود آن‌ها را هم مبتلا می‌کند.
لارس فون تریه خود بازیگر یکی از نقش‌های اصلی فیلم است و فیلمنامه‌ی آن را هم نوشته است. فیلم اپدمیک در 11 سپتامبر 1987 در دانمارک منتشر شد و مدت زمان آن در نسخه‌ی اصلی 106 دقیقه است.
6- مهر هفتم [The Seventh Seal] – محصول سال 1957
مهر هفتم یکی از بهترین آثار اینگمار برگمن، باز هم از جمله فیلم‌هایی‌ست که یک بیماری اپدمیک را برای بیان مجموعه‌ای از مفاهیم گسترده‌تر به‌کار می‌گیرند. این فیلم درباره‌ی مواجهه‌ی شوالیه‌ای‌ست که به‌تازگی از جنگ‌های صلیبی بازگشته و در مسیر سفر خود به شهری رسیده که در آن بیماری طاعون فراگیر شده است. او قبل از رسیدن به این شهر با مرگ مواجه شده و دچار سرگشتگی بسیار درباره‌ی وجود خدا و معنای زندگی‌ست و پس از دیدن اتفاقات آن شهر، به‌ویژه آتش‌زدن یک کودک به‌عنوان عامل انتشار طاعون، آشفته‌تر می‌شود. باقی فیلم درباره‌ی مواجهه‌ی او و سایر کاراکترهای فیلم با موضوع مرگ است که در فیلم در لباس طاعون سراغ انسان‌ها آمده است.
صحنه‌های شلاق‌زدن اهالی روستا برای طلب بخشایش و دفع طاعون، بازی شطرنج شوالیه با مرگ و رقص با مرگ در پایان داستان از هنرمندانه‌ترین صحنه‌های سینماست و خودِ فیلم از نظر بسیاری از منتقدان سینما جزو بهترین فیلم‌های تاریخ این هنر است. فیلم 96 دقیقه و به‌زبان‌های سوئدی و لاتین ساخته شده است.
- برای مطالعه در مورد نقد و بررسی مهر هفتم روی لینک کلیک کنید.
7- 28 روز بعد [28Days Later] – محصول سال 2002
28 روز بعد یکی دیگر از بهترین فیلم‌ها در مورد شیوع بیماری‌های واگیردار است. این فیلم مثل فیلم ویروس از یک بیماری پاندمیک برای شکل‌دادن یک رستاخیز تخیلی استفاده کرده و می‌توان آن را در فهرست فیلم‌های پسارستاخیزی آورد. در این فیلم جز عده‌ی اندکی، تمامی ساکنان زمین بر اثر ابتلا به ویروسی که مبتلایان را به زامبی تبدیل می‌کند نابود می‌شوند و چند بازمانده‌ی بیماری برای بقای خود و ساختن زندگی‌ای جدید تلاش می‌کنند. در این فیلم هم ویروسی که موجب بروز پاندمی شده از حیواناتی به انسان منتقل می‌شود که در آزمایشگاه به یک ویروس آزمایشگاهی آلوده شده بوده‌اند. فرصت‌طلبی بعضی از بازماندگان بیماری برای دستیابی به منافع‌شان یکی از نکات جالب فیلم است، چیزی که در ماه‌های اخیر بسیاری از مردم جهان شاهد آن بوده‌اند.
فیلم 28 روز بعد تأثیر قابل‌توجهی بر فیلم‌هایی مثل طلوع مردگان، شان می‌میرد و گوسفندان سیاه داشت که در آن‌ها از زامبی‌ها استفاده شده است. این فیلم 113 دقیقه است و به‌زبان انگلیسی ساخته شده.
8- کوری [Blindness] – محصول سال 2008
فیلم کوری به‌کارگردانی فرناندو مریلس براساس رمانی به همین نام از ژوزه ساراماگو ساخته شده است. در این فیلم مردی در یک روز معمولی و بدون هیچ علتی بینایی خود را از دست می‌دهد، اما هنگام مراجعه به پزشک مشکلی در چشم‌های او دیده نمی‌شود. با نابیناشدن پزشک در روز بعد به‌تدریج احتمال واگیرداربودن بیماری مطرح می‌شود. کوری به‌تدریج تمامی اهالی شهر، به‌غیر از یک نفر، را درگیر می‌کند و در این بین رفتارهای سودجویانه و خشونت‌آمیز روابط بین بیشتر انسان‌ها را شکل می‌دهند.
فیلنامه‌ی فیلم کوری تقریباً منطبق با داستان ژوزه ساراماگو است و در آن تغییرات کمی داده شده. جولیان مور، مارک رافالو و دنی گلوور از بازیگران سرشناس این فیلم‌اند. فیلم کوری به دو زبان انگلیسی و ژاپنی ساخته شده است و جشنواره‌ی کن سال 2008 با نمایش این فیلم افتتاح شد.
9- 12 میمون [12Monkeys] – محصول سال 1995
یکی دیگر از بهترین فیلم‌ها درباره شیوع بیماری‌های واگیردار فیلم 12 میمون به‌کارگردانی تری گیلیام است. این فیلم که بعدها در سال 2015 در قالب یک سریال تلویزیونی بازسازی شد، داستان انتشار یک بیماری همه‌گیر در سراسر جهان است که بیش از 90 درصد انسان‌ها را نابود می‌کند و همچنان ناشناخته مانده است. بازماندگان بیماری برای یافتن راه درمان آن تلاش می‌کنند فردی را به مأموریتی در زمان بفرستند، اما در سفر اول خود در زمان به مکان و زمان نادرستی می‌رود و در آن‌جا با زنی آشنا می‌شود که نقشی پررنگ در ادامه‌ی داستان دارد.
این زن درمی‌یابد که علت انتشار بیماری خلاف اعتقاد بازماندگان، گروه 12 میمون نیست. گروه 12 میمون یک گروه طرفدار حقوق حیوانات و محیط زیست است که میمون‌های یک باغ وحش را آزاد می‌کنند، درست مثل اتفاقی که در فیلم 28 روز بعد شاهد آن هستیم. هشدار درباره‌ی تخریب تدریجی محیط زیست یکی از اشتراکات این فیلم با بسیاری از فیلم‌های اپیدمیک است و علاوه‌براین داستان این فیلم مثل فیلم‌هایی چون حاشیه‌ی اقیانوس آرام، ماه، من – ربات و روز رستاخیز در سال 2035 رخ می‌دهد.
سفرهای متعدد در زمان 12 میمون را به یک فیلم علمی-تخیلی تبدیل کرده‌اند. فیلم 12 میمون 127 دقیقه است و به‌زبان انگلیسی ساخته شده.
10- اتفاق [The Happening] – محصول سال 2008
فیلم اتفاق به‌کارگردانی ام.نایت شیامالان درباره‌ی بروز رفتاری غیرعادی بین انسان‌های یک شهر است. ساکنان این شهر تحت تأثیر گازی که در فضا منتشر شده خودکشی می‌کنند. مسئولان شهر بر این باور اند که انتشار گاز برای گسترش نوعی ویروس از سوی تروریست‌هاست و در این بین بازماندگان بیماری سعی می‌کنند به طرق مختلف به زندگی خود ادامه دهند. فیلم اتفاق درنهایت مثل سایر فیلم‌های شیالامان به‌صورتی اسرارآمیز و مبهم به پایان می‌رسد.
فیلم اتفاق 90 دقیقه است و به‌زبان انگلیسی ساخته شده است و می‌توان آن را یکی از بهترین فیلم‌ها درباره‌ی شیوع یک بیماری فراگیر به‌شمار آورد.
سخن پایانی
در این نوشتار نگاهی به بهترین فیلم‌ها درباره‌ی شیوع بیماری‌های واگیردار پرداختیم. فیلم‌هایی که تماشای آن‌ها در روزهایی که تقریباً همه‌ی مردم جهان با یکی از همین بیماری‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند جذابیت خاص خود را دارد. فیلم‌های من افسانه هستم، وحشت در خیابان‌ها، هفته بعد، تب کابین و امگا من از جمله دیگر فیلم‌ها درباره‌ی شیوع بیماری‌های واگیردار هستند.
همچنین بخوانید: بهترین فیلم‌های سیاسی
