برخی کتاب‌ها هستند که در گام نخست یا نهایتاً گام دوم آشنایی با فلسفه می‌باید مطالعه شوند. این کتاب‌ها را کسی که کتاب‌های فلسفی بسیار خوانده اگر نخوانَد بهتر است، چراکه فرصت مطالعه‌ی کتابی دیگر را از او می‌گیرند. کتاب آثار کلاسیک فلسفه نویسنده نایجل واربرتون چنین وضعیتی دارد. کتاب بسیار ابتدایی است و برای نوآموزان فلسفه کتابی مناسب برای آشنایی با تاریخ فلسفه است. ایده‌ی اصلی کتاب این است که همچون تاریخ‌فلسفه‌های موجود، فیلسوف‌محور از پیشاسقراطی‌ها تا قرن بیستم نیایَد، بل چند اثر جذاب و سترگ در دنیای فلسفه را از افلاطون تا قرن بیستم بازخوانی کند. البته در این کتاب بازخوانی این کتاب‌ها بسیار موجز، سطحی و گاه بسیار سرسری صورت می‌گیرد، اما برای کسی که در گام نخست یا دوم جاده‌ی فلسفه است مفید است.
بخش‌های مختلف کتاب آثار کلاسیک فلسفه
در کتاب آثار کلاسیک فلسفه 24 کتاب از فلاسفه‌ی بزرگ تاریخ انتخاب شدهاند. انتخاب این کتاب‌ها تا حد زیادی سلیقه‌ای بوده‌است، ولی اول که حجم هیچ‌یک از فصل‌ها برابر نیست، دوم این‌که عدالت هم رعایت نشده‌است. مثلاٌ در مورد کتابی ساده حدود 25 صفحه صحبت شده و در مورد کتابی دیگر که نیاز به توضیح بیشتر داشته حدود 10 صفحه صحبت شده‌است. جالب آن‌که نویسنده به دو تا از کتاب‌های دوران‌سازِ فلسفه یعنی پدیدارشناسی روح و هستی و زمان – به‌ترتیب از هگل و هایدگر – نپرداخته‌است. وجه مشترک این دو کتاب دشواری‌شان است و آدم ترغیب می‌شود که با خود فکر کند نویسنده توانایی ساده‌سازی آن‌ها برای مخاطب را نداشته‌است!
به هر صورت، 24 کتابی که در کتاب آثار کلاسیک فلسفه اثر نایجل واربرتون انتخاب شدهاند و صفحاتی به آن‌ها اختصاص داده شده از قرار زیر هستند:
- جمهوری از افلاطون
- اخلاق نیکوماخوس از ارسطو
- در تسلای فلسفه از بوئتیوس
- شهریار از نیکولو ماکیاولی
- تأملات از رنه دکارت
- لویاتان از توماس هابز
- اخلاق از باروخ اسپینوزا
- رساله درباره‌ی فهم آدمی از جان لاک
- رساله‌ی دوم درباره‌ی حکومت از جان لاک
- تحقیق درباره‌ی فهم آدمی از دیوید هیوم
- مکالماتی درباره‌ی دین طبیعی از دیوید هیوم
- قرارداد اجتماعی از ژان‌ژاک روسو
- نقد عقل محض از امانوئل کانت
- بنیان‌گذاری مابعدالطبیعه‌ی اخلاق
- جهان همچون اراده و تصور از آرتور شوپنهاور
- درباب آزادی از جان استوارت میل
- سودنگری یا فایده‌گرایی از جان استوارت میل
- یا این یا آن از سورن کیرکه‌گور
- بخش اول از کتاب ایدئولوژی آلمانی از مارکس و انگلس
- تبارشناسی اخلاق از فردریش نیچه
- زبان، حقیقت و منطق از ای.جی.ایر
- هستی و نیستی از ژان پل سارتر
- پژوهش‌های فلسفی از لودویگ ویتگنشتاین
- نظریه‌ای درباب عدالت از جان راولز
کتاب دقیقاً چه‌طور است؟
نویسنده در این کتاب نیامده کتاب‌های نام‌بُرده را زیروزِبَر کند و بررسی‌شان کند و فحوای اصلی‌شان را با استدلال‌های‌شان برای مخاطب بازگو کند، بل خلاصه‌ای بسیار موجز به مخاطب داده‌است. در واقع می‌توانم این‌گونه بگویم که نویسنده آمده این کتاب را نوشته و به مخاطب داده تا مخاطبی که هیچ‌یک از این کتاب‌ها را نخوانده تا حدی بفهمد که این کتاب‌ها پیرامون چه موضوعاتی هستند و کلیت موضوع‌شان از چه قرار است. شما با خواندن کتاب آثار کلاسیک فلسفه این سود را می‌کنید که اگر روزی در جمعی نشستید و یکی‌شان گفت من نمی‌دانم مثلاً این کتاب «یا این یا آن» از کیرکه‌گور در مورد چیست، شما می‌توانید به او بگویید که این کتاب در مورد چیست و حتی حدود 5 دقیقه در مورد این کتاب برای او توضیح بدهید.
البته از حق نگذریم که نویسنده سعی کرده مقداری هم کتاب‌ها را نقد کند و در هر فصل حدود یک صفحه را به نقد کتاب‌ها یا در واقع نقد ایده‌ی اصلی کتاب‌ها اختصاص داده‌است.
البته – آن‌چنان‌که نویسنده‌ی کتاب در مقدمه آورده‌است – نیت او از نگاشتن این کتاب ترغیب مخاطبین‌اش به مطالعه‌ی خود کتاب‌ها بوده‌است، هرچند که قطعاً تمامی نیت او این نبوده‌است!
او در مقدمه نوشته‌است:
حق این است که خواندن این کتاب باید محرکی باشد برای برانگیختن شما به خواندن یا [بازخواندن] کتاب‌هایی که در این‌جا با آن‌ها سروکار داریم؛ ولی همگان وقت یا توان این کار را ندارند. دست‌کم امیدوار ام که خواندن این کتاب، از میان بیست‌وچهار کتاب مورد بررسی ما را به خواندن کتاب‌هایی رهنمون شوند که آن‌ها را بیش از سایر آثار ارزنده می‌یابید و سررشته‌هایی به دست شما دهد تا دریابید چگونه می‌توان آن‌ها را با نظر انتقادی خواند. [نایجل واربرتون، آثار کلاسیک فلسفه، برگردان مسعود علیا، تهران، نشر ققنوس، 1398، ص 7]
مشخصات کلی کتاب آثار کلاسیک فلسفه
- نام کتاب: آثار کلاسیک فلسفه
- نویسنده: نایجل واربرتون
- برگردان: مسعود علیا
- تعداد صفحات: 320 صفحه
- مناسب برای: نوآموزان فلسفه
همچنین بخوانید: بهترین کتاب‌های مقدماتی فلسفه
